Μπόμπι Φίσερ ή αλλιώς δοκιμάζοντας τα όρια της ανθρώπινης διάνοιας

“… Έχει υπολογιστεί ότι ένας ικανός σκακιστής μπορεί να αναλύει 4 κινήσεις το λεπτό ενώ ο αριθμός των πιθανών κινήσεων είναι 4 εις την 76 (5708990770823839524233143877797980545530986496 κινήσεις)…”

Όλα ξεκίνησαν το 1948 όταν ο μικρός Φίσερ μόλις πέντε ετών παίρνει σαν δώρο από την μεγαλύτερη αδερφή του ένα σκάκι. Τα επόμενα 10 χρόνια θα είναι ίσως το μοναδικό πράγμα με το οποίο θα απασχοληθεί πραγματικά, παίζει σκάκι απίστευτες ώρες, τις πιο πολλές φορές έχοντας σαν αντίπαλο τον εαυτό του!

Η μητέρα του θα ανησυχήσει από την εμμονική προσήλωση του παιδιού της στο παιχνίδι και θα το πάει σε ψυχίατρο, ο οποίος θα κάνει την διάγνωση ότι θα μπορούσε να έχει πολύ χειρότερες εμμονές…

Στα 13 του θα κερδίσει τον αναγνωρισμένο σκακιστή Donald Byrne σε μια παρτίδα που εξαιτίας της ιδιοφυΐας που επέδειξαν και οι δύο σκακιστές χαρακτηρίστηκε από τους ειδικούς του παιχνιδιού ως: “Το παιχνίδι του αιώνα” (“The Game of the Century”)

Από τα 14 του και για μια δεκαετία θα συντρίψει στην κυριολεξία κάθε αντίπαλο που βρίσκει στο δρόμο του κερδίζοντας 8 Αμερικανικά πρωταθλήματα. Το ένα μάλιστα από αυτά το 1964 με 11 νίκες σε ισάριθμες αναμετρήσεις, επίδοση που μέχρι και σήμερα παραμένει αξεπέραστη γιατί είναι το μοναδικό απόλυτο σκορ στην ιστορία του τουρνουά!

Και φθάνουμε στο καλοκαίρι του 1972 όπου ο Φίσερ καταφέρνει να εξασφαλίσει μια θέση στον τελικό του παγκοσμίου πρωταθλήματος εναντίον του Ρώσου παγκόσμιου πρωταθλητή Μπόρις Σπάσκι.

Οι Ρώσοι μέχρι τότε για περισσότερο από 25 χρόνια κυριαρχούσαν στο σκάκι συντρίβοντας οποιονδήποτε αντίπαλο τολμούσε να καθίσει απέναντί τους! Με τον ψυχρό πόλεμο δε εκείνη την περίοδο να μαίνεται μεγάλο μέρος της Σοβιετικής προπαγάνδας, είχε βασιστεί στην εμφανή ανωτερότητα των Σοβιετικών στο σκάκι!

Το δε σκάκι σαν άθλημα στην Σοβιετική ένωση ήταν από τα δημοφιλέστερα, με τα παιδιά που έδειχναν από μικρά ικανότητες σε αυτό να έχουν ειδική μεταχείριση και ειδικά προνόμια ώστε να καταφέρουν να εξελιχτούν σε σπουδαίους σκακιστές! Στην Αμερική πάλι ελάχιστοι ήταν εκείνοι που μέχρι τότε ασχολούνταν με το σκάκι…

Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο αγώνας που χαρακτηρίστηκε ως “Match of the Century” (Ο αγώνας του αιώνα) στην ουσία ήταν μια αναμέτρηση ανάμεσα σε έναν σκακιστή (τον Μπόμπι Φίσερ) και μια σκακιστική αυτοκρατορία μιας και τον Μπόρις Σπάσκι συνόδευαν οι καλύτεροι σκακιστές της Σοβιετικής ένωσης.

Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πάρα πολλά για τον συγκεκριμένο αγώνα που το τέλος του βρήκε τον Φίσερ παγκόσμιο πρωταθλητή και την Αμερική να παθαίνει ξαφνικά φρενίτιδα με το σκάκι!

“…Καθώς πλησίαζε εκείνη η μέρα, όλοι αναρωτιόνταν αν θα εμφανιστεί. Τα αεροπλάνα τον περίμεναν, έτοιμα για απογείωση κι εκείνος κοιμόταν, έκοβε βόλτες κι έφτιαχνε σάντουιτς. Ο Κίσινγκερ του τηλεφώνησε και του είπε να πάει να τιμήσει την πατρίδα.

Ήταν 1972. Όταν έφτασε, προσέβαλε τους Ισλανδούς. Είπε ότι η χώρα ήταν προβληματική, γιατί δεν είχε αίθουσα μπόουλινγκ.

Διαμαρτυρήθηκε για τις κάμερες, τα φώτα, τα τραπέζια και τις καρέκλες, καθώς και για την χρωματική αντίθεση των τετραγώνων στη σκακιέρα.

Το δωμάτιό του, λέει, παραείχε ωραία θέα.

Τίποτα από όλα αυτά δεν είχε να κάνει με το σκάκι. Ίσως πάλι και να είχε.

Αν νικούσε, θα ήταν ο πρώτος Αμερικάνος παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού. Αν έχανε, θα παρέμενε ένας από τους πολλούς ερασιτέχνες του Μπρούκλιν…” – Ταινία: “Searching for Bobby Fischer”

Ο Φίσερ χάνει την πρώτη παρτίδα δείχνοντας σημάδια αδυναμίας συγκέντρωσης και κάνοντας παιδαριώδη λάθη!

Όταν τελείωσε η πρώτη παρτίδα θα διαμαρτυρηθεί έντονα για τον θόρυβο που έκανε η κάμερα και θα απαιτήσει να απομακρυνθούν τόσο οι κάμερες όσο και το κοινό που παρακολουθούσε γιατί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί!

Στη δεύτερη παρτίδα ο Φίσερ, μισή ώρα μετά την έναρξη, σηκώνεται ξαφνικά και ανακαλύπτει μια κρυμμένη κάμερα και στη συνέχεια αποχωρεί σε έξαλλη κατάσταση από την αίθουσα και ακυρώνεται!

Για το τρίτο παιχνίδι ο Φίσερ θα ζητήσει να πραγματοποιηθεί σε ένα υπόγειο που χρησίμευε ως αίθουσα πιγκ-πογκ! Και ενώ αρκούσε από τον Σπάσκι απλά να αρνηθεί για να καταχωρηθεί και το τρίτο παιγνίδι υπέρ του εκείνος αναπάντεχα δέχεται να τον αντιμετωπίσει στο υπόγειο!

Ο Φίσερ εμφανίζεται και πάλι, αλλά αυτή τη φορά είναι συγκεντρωμένος και δεν κάνει λάθη και για πρώτη φορά στην καριέρα του θα νικήσει τον μεγάλο αντίπαλό του!

Με την ολοκλήρωση των 5 πρώτων παρτίδων το σκορ είναι πια ισόπαλο 2,5-2,5.

Στην έκτη παρτίδα, ο Φίσερ δίνει ένα πραγματικό ρεσιτάλ και για πρώτη φορά θα προηγηθεί στο σκορ! Το παίξιμο του Φίσερ θα αναγκάσει ακόμα και τον μεγάλο αντίπαλό του στο τέλος της παρτίδας να τον χειροκροτήσει μαζί με το κοινό που τον αποθεώνει!

Από το σημείο αυτό και έπειτα ο Φίσερ μεγαλώνει συνεχώς τη διαφορά και φτάνουμε στη 13η παρτίδα όπου το παιχνίδι φαινόταν πως πηγαίνει για ισοπαλία. Ο Φίσερ όμως είχε άλλη γνώμη! Ξενύχτησε ως το πρωί αναλύοντας όλες τις πιθανές κινήσεις και όταν κάθισε πάλι στο τραπέζι αιφνιδίασε τους πάντες με μια απρόσμενη κίνηση και κατάφερε να κερδίσει και αυτήν την παρτίδα.

Ο Σπάσκι μη μπορώντας να πιστέψει την κατάληξη του παιγνιδιού έμεινε καθηλωμένος στην καρέκλα του για δυο ώρες, κοιτάζοντας αμίλητος την σκακιέρα!

Από το σημείο αυτό και μετά ο Φίσερ θα ελέγχει ολοκληρωτικά το παιχνίδι και ο Σπάσκι έχοντας χάσει την αυτοσυγκέντρωση του κάνει το ένα λάθος πίσω από το άλλο!

Στην 21η παρτίδα και ενώ το σκορ βρισκόταν στο 11,5-8,5 ο Σπάσκι θα παραιτηθεί τηλεφωνικώς από την παρτίδα και ο Φίσερ γίνεται πλέον ο πρώτος Αμερικανός σκακιστής που κατακτούσε τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή μετά από 24 ολόκληρα χρόνια απόλυτης ηγεμονίας των Σοβιετικών σκακιστών!

Ο Φίσερ γυρίζει στην Αμερική που τον αποθεώνει σαν εθνικό ήρωα και κλείνεται σε ένα σπίτι που του παραχωρεί ο Χέρμπερτ Άρμστρονγκ ιδρυτής μιας θρησκευτικής αίρεσης που έφερε τον τίτλο “Παγκόσμια Εκκλησία του Θεού”.

Θα ζήσει εκεί τελείως απομονωμένος χωρίς να παίξει καμία επίσημη παρτίδα για τα επόμενα 3 χρόνια!

Φτάνουμε στο 1975 και ο Φίσερ είναι υποχρεωμένος να υπερασπιστεί τον τίτλο του απέναντι στον 23χρονο τότε Σοβιετικό, Ανατόλι Κάρποφ!

Ο Φίσερ λίγο πριν την έναρξη των τελικών ταχυδρομεί στην παγκόσμια ομοσπονδία σκακιού έναν κατάλογο από 179 όρους, την αποδοχή των οποίων θεωρεί ως προαπαιτούμενο για την συμμετοχή του στον τελικό!

Η Διεθνής Ομοσπονδία αποδέχεται τελικά τους 178 από τους όρους αλλά ο Φίσερ δεν θα κατέβει να παίξει κρίνοντας ότι ο ένας όρος που δεν αποδέχτηκε είναι σημαντικός!

Λίγες μέρες αργότερα την Πέμπτη, 3 Απριλίου 1975 η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία ανακοινώνει ότι αφαιρεί τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή από τον Αμερικανό Μπόμπι Φίσερ τον οποίο και απονέμει χωρίς αγώνα στον Κάρποφ!

Ο Φίσερ εξαφανίζεται και πάλι από το προσκήνιο για αρκετά χρόνια απέχοντας εντελώς από το σκάκι, για να συλληφθεί το 1981 ως ύποπτος ληστείας σε τράπεζα! Ο ίδιος για το περιστατικό αυτό θα εκδώσει βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο “ Με βασάνισαν στη φυλακή της Πασαντίνα”.

Οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ καλές, αφού μετά την νίκη του αρνήθηκε να παίξει το ρόλο του εθνικού ήρωα. Μετά το περιστατικό της ληστείας όμως θα γίνονται κάθε χρόνο και χειρότερες, με τον Φίσερ να εμφανίζει έντονα αντιαμερικανικά αλλά και αντισημιτικά αισθήματα!

Στις αρχές του 1990 και ενώ ο Φίσερ συνεχίζει να απέχει από κάθε σκακιστικό αγώνα, θα δεχτεί ένα γράμμα από μια 17χρονη Ουγγαρέζα την Zita Raiczanyi. Εκείνη στο περίφημο αυτό γράμμα τον παρομοιάζει με τον Μότσαρτ και τον Αϊνστάιν καταλήγοντας ότι είναι κρίμα για τον κόσμο να μην τον βλέπει να παίζει.

Γοητευμένος ο Φίσερ, θα της απαντήσει ένα χρόνο μετά(!) και θα την καλέσει στο Λος Άντζελες που έμενε τότε. Εκείνη θα πάει και δύο χρόνια μετά ο Φίσερ ανακοινώνει την επιστροφή του στους αγώνες σκάκι!

Ο Φίσερ δέχεται να αντιμετωπίσει ξανά τον Σπάσκι 20 χρόνια μετά, στο Βελιγράδι σε μια άτυπη ρεβάνς του 1972!

Η Αμερικανική κυβέρνηση που εκείνη την περίοδο βρισκόταν σε πόλεμο με την Γιουγκοσλαβία, στέλνει μια επιστολή στον Φίσερ, με την οποία του απαγορεύει να παίξει γιατί βρισκόταν σε εξέλιξη εμπάργκο κατά της χώρας αυτής, απειλώντας τον ταυτόχρονα με πολύ σοβαρές κυρώσεις.

Ο Φίσερ θα φτύσει μπροστά στις κάμερες το χαρτί που του απαγορεύει να αγωνιστεί και θα συντρίψει και πάλι τον Σπάσκι, νικώντας τον αυτή τη φορά με 17,5-12,5.

Στη συνέχεια και για περισσότερα από 10 χρόνια θα ζήσει κυνηγημένος μεταξύ Γερμανίας, Ουγγαρίας, Χονγκ Κονγκ και Φιλιππίνες.

Στις αρχές του 2000 με το ίντερνετ να αναπτύσσεται και να μεγαλώνει θα γεννηθεί και ένας ακόμα αστικός μύθος σχετικά με τον Φίσερ.

Ένας άγνωστος σκακιστής θα μπει στην παγκόσμια online σκακιστική κοινότητα “Internet Chess Club” και θα συντρίψει με 8-0 έναν από τους καλύτερους τότε “speed players” του κόσμου τον Nigel Short!

Ο ίδιος ο Short θα δημοσιεύσει λίγο αργότερα τις παρτίδες ισχυριζόμενες ότι είναι 99% βέβαιος ότι έπαιξε εναντίον του Μπόμπι Φίσερ! Μάλιστα στο chat που είχαν οι δύο παίκτες ο Nigel ρωτά τον “άγνωστο” αντίπαλό του αν γνωρίζει τον Μεξικανό σκακιστή Armando Acevedo για να πάρει την άμεση απάντηση ότι τον “έχω παίξει το 1970” χρονιά κατά την οποία όντως είχαν αγωνιστεί ο Φίσερ με τον Μεξικανό!

Μετά την μεγάλη δημοσιότητα που πήρε το περιστατικό, ο Φίσερ έκανε δηλώσεις όπου διέψευσε ότι έχει παίξει εναντίον του Nigel και ότι δεν παίζει ποτέ online!

Κατά διαστήματα ο Φίσερ θα διακόπτει την απομόνωσή του όχι για να παίξει σκάκι αλλά μόνο για να κάνει δηλώσεις οι οποίες θα έχουν σχεδόν όλες αντιαμερικανικά και αντισημιτικά ξεσπάσματα!

Το 2001 θα δηλώσει χαρούμενος για την πτώση των δίδυμων πύργων και θα ταχθεί με το μέρος των τρομοκρατών!

Ενώ σε άλλες δηλώσεις του θα χαρακτηρίσει το σκάκι “πνευματικό αυνανισμό¨ και τον τότε παγκόσμιο πρωταθλητή Garry Kasparov πράκτορα της KGB άσχετο με το σκάκι που κερδίζει μόνο στημένες παρτίδες!

Το 2005 θα συλληφθεί τελικά στο αεροδρόμιο του Τόκιο και οι Αμερικάνοι ζητούν την έκδοσή του αλλά ευτυχώς για τον Φίσερ οι Ιάπωνες αρνήθηκαν να τον παραδώσουν. Στη συνέχεια θα πάρει πολιτικό άσυλο από την κυβέρνηση της Ισλανδίας, η οποία αποφάσισε να του το παραχωρήσει για ανθρωπιστικούς λόγους.

Θα ζήσει τα επόμενα 3 χρόνια στην Ισλανδία χωρίς να γυρίσει στους αγώνες, παρά τις επίπονες προσπάθειες των Ισλανδών που επιστράτευσαν ως και τον Σπάσκι σε μια προσπάθεια να τον μεταπείσουν!

Θα κάνει μια τελευταία εμφάνιση σχετική με το σκάκι το 2006 επιλύοντας τηλεφωνικά στην ισλανδική τηλεόραση ένα περίπλοκο σκακιστικό πρόβλημα.

Θα πεθάνει στις 17 Ιανουαρίου του 2008 στο Ρέικιαβικ λόγω νεφρικής ανεπάρκειας σε ηλικία 64 ετών, όσα ήταν και τα τετράγωνα του αγαπημένου του παιχνιδιού!

Ο μετέπειτα παγκόσμιος πρωταθλητής Γκάρι Κασπάροφ θα δηλώσει: “…Ο Φίσερ είναι ο μεγαλύτερος σκακιστής όλων των εποχών…”

ενώ ο μεγάλος αντίπαλός του Μπόρις Σπάσκι θα πει: “…Έπαιζε σαν κομπιούτερ. Σκεφτόταν και ανέλυε σαν κομπιούτερ…”

Το σίγουρο είναι ότι ο Φίσερ με την εμμονική προσήλωση του στο σκάκι έφτασε στα όρια της ανθρώπινης αντοχής και ίσως και να τα ξεπέρασε. Το τι είδε και πως ένοιωσε δοκιμάζοντας τα όρια του ίσως και να τον φόβισε τόσο ώστε να μην παίξει πάλι σκάκι…