Casablanca, μια δεύτερη ματιά στο πιο αμφιλεγόμενο ερωτικό τρίγωνο στην ιστορία του Κινηματογράφου.
Ας λύσουμε τον γρίφο.
Η ταινία ξεκινά με μια περιγραφή της ιστορικής κατάστασης, στην οποία διαδραματίζεται.
Βρισκόμαστε μέσα στη δίνη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Γερμανοί ακόμα φαντάζουν ανίκητοι και προελαύνουν από τη Ρωσία ως την Αφρική!
Η Casablanca θεωρητικά ανήκει στους Γάλλους, που όμως, ως χώρα, ήδη έχουν υποδουλωθεί από τους Γερμανούς.
Επίσης, είναι το κομβικό σημείο, από το οποίο πρόσφυγες από όλη την Ευρώπη προσπαθούν να περάσουν στη Λισαβόνα και από εκεί στην Αμερική.
Το πιο διάσημο μαγαζί στην Casablanca είναι χωρίς αμφιβολία το “Rick’s café”.
Το μαγαζί λειτουργεί ως cafe, bar, cabaret και casino. Εκεί γίνεται το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών ανάμεσα σε ανθρώπους που προσπαθούν να βρουν βίζα για να φύγουν και σε άτομα που την εμπορεύονται.
Το “Rick’s café” ανήκει στον Rick Blaine, που στην αρχή της ταινίας παρουσιάζεται εγωιστής, κυνικός και καιροσκόπος.
Χαρακτηριστικός είναι ο διάλογος που έχει με την Yvonne, μια γυναίκα που προφανώς έχει σεξουαλικές σχέσεις.
”…Yvonne: Where were you last night?
Rick: That’s so long ago, I don’t remember.
Yvonne: Will I see you tonight?
Rick: I never make plans that far ahead….”
‘Όλα αυτά μέχρι το 25o λεπτό της ταινίας.
Σε εκείνο το σημείο, μπαίνει μέσα στο cafe ένα ζευγάρι, η Ilsa Lund και ο Victor Laszlo.
Η Ilsa, καθώς μπαίνει, αναγνωρίζει τον πιανίστα του μαγαζιού και φαίνεται να αναστατώνεται.
Πολύ γρήγορα αποδεικνύεται πως τον Rick και την Ilsa τους συνδέει κοινό παρελθόν.
Η στιγμή της πρώτης τους συνάντησης στην Casablanca γίνεται μπροστά σε ένα πιάνο με αφορμή ένα τραγούδι.
Η Ilsa ζητά από τον πιανίστα, τον Sam, να παίξει το τραγούδι “As Time Goes By”.
“…
Ilsa: Play it once, Sam. For old times’ sake.
Sam: [lying] I don’t know what you mean, Miss Ilsa.
Ilsa: Play it, Sam. Play “As Time Goes By.”
Sam: [lying] Oh, I can’t remember it, Miss Ilsa. I’m a little rusty on it.
Ilsa: I’ll hum it for you. Da-dy-da-dy-da-dum, da-dy-da-dee-dadum…
[Sam begins playing]
Ilsa: Sing it, Sam.
Sam: [singing] You must remember this / A kiss is still a kiss /
A sigh is justa sigh / The fundamental things apply /As time goes
by. / And when two lov-erswoo, / They still say, “I love you” / On
that you can rely / No matter what the future brings-…
Rick: [rushing up] Sam, I thought I told you never to play-…
[Sees Ilsa. Sam closes the piano and rolls it away]
…”
Το τραγούδι αυτό ένωνε τον Rick και την Ilsa κατά τη διάρκεια της κοινής τους ζωής στο Παρίσι μερικά χρόνια πριν, στην Casablanca όμως ήταν απαγορευμένο με εντολή του Rick, που δεν άντεχε να το ακούει.
Στην αναδρομή της ζωής τους στο Παρίσι, παρουσιάζεται ένας Rick ευαίσθητος και ρομαντικός.
Η ιστορία στο Παρίσι τελειώνει με τους Γερμανούς να εισβάλλουν σε αυτό και με τον Rick να περιμένει μάταια σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό την Ilsa να έρθει για να φύγουν μαζί…
Εκείνη, χωρίς να του δώσει κάποια εξήγηση, δεν παρουσιάζεται και ο Rick καταφεύγει στην Casablanca…
Στο άκουσμα του τραγουδιού, λοιπόν, ο Rick θα κατευθυνθεί θυμωμένος προς τον Sam, λέγοντας ότι του έχει απαγορέψει να παίζει αυτό το τραγούδι.
Πριν τελειώσει την πρότασή του, θα αναγνωρίσει την Ilsa και θα την σταματήσει στη μέση…
Το ίδιο βράδυ η Ilsa θα επισκεφτεί και πάλι τον Rick, που όμως είναι ήδη πιωμένος, θα την προσβάλλει άσχημα και εκείνη θα αποχωρήσει.
Η κατάσταση περιπλέκεται κι άλλο εξαιτίας δυο εγγράφων που δίνουν άδεια εξόδου από την Casablanca, τα οποία έχει στην κατοχή του ο Rick και είναι η μόνη ελπίδα του Victor Laszlo να διαφύγει στη Λισσαβόνα.
Όταν οι πρώην εραστές καταφέρνουν και πάλι να συναντηθούν μόνοι, μαθαίνουμε για την Ilsa πως υπήρξε παντρεμένη με τον Victor Laszlo πριν ακόμα γνωρίσει στο Παρίσι τον Rick.
Ο έρωτάς της όμως για τον Rick ισχυρίζεται πως ήταν πραγματικός, μιας και θεωρούσε νεκρό τον άντρα της όσο είχε σχέσεις με τον Rick…
Η ίδια δεν πήγε ποτέ στον σιδηροδρομικό σταθμό, γιατί από ένα άσχημο παιχνίδι της μοίρας τη μέρα εκείνη έμαθε πως ζούσε ο άντρας της τραυματισμένος και την είχε ανάγκη…
Ο Laszlo στην συνάντηση που θα έχει λίγο αργότερα στην Casablanca με τον Rick, όταν εκείνος θα του αρνηθεί και τις δύο βίζες, θα του προτείνει να φυγαδεύσει τουλάχιστον την Ilsa.
Το ίδιο θα κάνει τελικά και η Ilsa στην πιο αμφιλεγόμενη σκηνή της ταινίας.
Στην αρχή θα τον παρακαλέσει για τις βίζες, στη συνέχεια θα τον απειλήσει με ένα όπλο και στο τέλος θα του παραδοθεί λέγοντας πως ποτέ δεν τον ξεπέρασε…
”…Ilsa: I can’t fight it anymore. I ran away from you once. I can’t
do it again. Oh, I don’t know what’s right any longer. You have to
think for both of us. For all of us.
Rick: All right, I will. Here’s looking at you, kid.
Ilsa: [smiles] I wish I didn’t love you so much…”
Η Ilsa τελικά προτείνει να δώσει ο Rick βίζα στον Laszlo και οι δυο εραστές να μείνουν μαζί.
Τα πράγματα τελικά δεν θα εξελιχτούν έτσι…
Σχετικά Κείμενα
Στην τελευταία σκηνή της ταινίας παρακολουθούμε τον Rick να επιμένει να επιβιβαστεί και η Ilsa στο αεροπλάνο, αφού πρώτα έχει πείσει τον Victor Laszlo πως πάντα μόνο εκείνον αγαπούσε…
”…Victor Laszlo: Everything is in order.
Rick: All except one thing. There’s something you should know before you leave.
Victor Laszlo: Mr. Blaine, I don’t ask you to explain anything.
Rick: I’m going to anyway because it may make a difference to you later on.You said you knew about Ilsa and me.
Victor Laszlo: Yes.
Rick: What you didn’t know was that she was at my place last night when you were. She came there for the letters of transit. Isn’t that true, Ilsa?
Ilsa: Yes.
Rick: She tried everything to get them and nothing worked. She did her best to convince me she was still in love with me but that was over long ago. For your sake she pretended it wasn’t and I let
her pretend.
Victor Laszlo: I understand.
Rick: Here it is.[hands Lazlo the letters of transit]
Victor Laszlo: Thanks. I appreciate it. Welcome back to the fight. This time I know our side will win.[airplane engines start]
Victor Laszlo: Are you ready, Ilsa?
Ilsa: Yes, I’m ready. Good-bye Rick.God bless you.
Rick: You better hurry. You’ll miss that plane…”
Η επιχειρηματολογία του Rick στον τελευταίο διάλογό του με την Ilsa βασίστηκε στο γεγονός πως ανήκει στον άντρα της και πως αν μείνει κάποια μέρα θα το μετανιώσει…
”…Rick: Last night we said a great many things. You said I was to do the thinking for both of us. Well, I’ve done a lot of it since then, and it all adds up to one thing: you’re getting on that plane with Victor where you belong.
Ilsa: But, Richard, no, I… I…
Rick: Now, you’ve got to listen to me! You have any idea what you’d have to look forward to if you stayed here? Nine chances out of ten, we’d both wind up in a concentration camp. Isn’t that true, Louie?
Captain Renault: I’m afraid Major Strasser would insist.
Ilsa: You’re saying this only to make me go.
Rick: I’m saying it because it’s true. Inside of us, we both know you belong with Victor. You’re part of his work, the thing that keeps him going. If that plane leaves the ground and you’re not with him, you’ll regret it. Maybe not today. Maybe not tomorrow, but soon and for the rest of your life.
Ilsa: But what about us?
Rick: We’ll always have Paris. We didn’t have we, we lost it until you came to Casablanca. We got it back last night.
Ilsa: When I said I would never leave you.
Rick: And you never will. But I’ve got a job to do, too. Where I’m going, you can’t follow. What I’ve got to do, you can’t be any part of. Ilsa, I’m no good at being noble, but it doesn’t take much to
see that the problems of three little people don’t amount to a hill of beans in this crazy world. Someday you’ll understand that. Now, now… Here’s looking at you kid…”
Τελειώνοντας η ταινία σε αφήνει πραγματικά με πολλά ερωτήματα…
Η Ilsa τον ερωτεύτηκε πραγματικά;
Γιατί ο Rick κάνει τόση μεγάλη προσπάθεια να τη βάλει στο αεροπλάνο;
Ο Rick ήθελε πράγματι να τον εγκαταλείψει;
Ας ξεκινήσουμε, πριν επιχειρήσουμε να δώσουμε απαντήσεις, να αναφέρουμε αυτά που γνωρίζουμε σίγουρα.
Ο Rick είναι σίγουρα ερωτευμένος με την Ilsa, είναι το πιο ακλόνητο και σταθερό σημείο αναφοράς. Η απόρριψη τον έκανε κυνικό και τον οδήγησε στην Casablanca και η εμφάνισή της εκεί του άλλαξε και πάλι τη ζωή.
Ένα ακόμα πρέπει να θεωρηθεί ως δεδομένο, ότι ο Rick και η Ilsa στο Παρίσι, όσο εκείνη θεωρούσε τον άντρα της νεκρό, ήταν ερωτευμένοι!
Η αφήγηση στο Παρίσι έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας δυνατής ερωτικής ιστορίας, όπως ότι ένα ζευγάρι μοιράζεται τραγούδι, ατάκες (έχουν την κοινή γλώσσα με εκφράσεις που έχουν ξεχωριστό νόημα μόνο για αυτούς, όπως το “Here’s looking at you kid”) και φιλιούνται σε κάθε ευκαιρία.
Επίσης δεδομένο θεωρώ ότι ο Victor Laszlo αγαπάει την Ilsa. Σε καμία σκηνή της ταινίας όμως δεν βλέπουμε το ασυγκράτητο πάθος ανάμεσα στο παντρεμένο ζευγάρι.
Την ίδια υπόθεση θα κάνω και για την Ilsa. Αγαπάει και θαυμάζει τον άντρα της και αυτό φαίνεται σε όλες τις πράξεις της.
Και φτάσαμε στην πιο κρίσιμη ερώτηση της ταινίας. Με ποιόν είναι ερωτευμένη η Ilsa;
Θέλω να σταθώ σε δύο σκηνές, που μπορεί να ρίξουν φως σε αυτόν τον γρίφο!
Η πρώτη όπου η Ilsa και ο Laszlo βρίσκονται μόνοι σε ένα ξενοδοχείο και η Ilsa αφήνει να εννοηθεί ότι θα χρειαστεί να προβεί σε ακραίες ενέργειες, προκειμένου να πάρει τις βίζες, αλλά ο άντρας της δεν την αφήνει να ολοκληρώσει την πρόταση που προσπαθεί να πει…
Η σκηνή αυτή έχει άλλες δύο ιδιαιτερότητες. Η Ilsa λέει ψέματα στον άντρα της σχετικά με το παρελθόν της και τον Rick, έπειτα από σχετική ερώτηση που της κάνει.
Επίσης, όταν εκείνος της λέει ότι την αγαπά και την αποχαιρετά, εκείνη δεν τον φιλάει στο στόμα ούτε του λέει ότι τον αγαπά και εκείνη.
Όμως, σε καμία σκηνή της ταινίας η Ilsa δεν φιλάει ούτε τον Rick στο στόμα, όταν οι παλαιοί εραστές βρίσκονται και πάλι στην Casablanca.|
Τα ερωτικά φιλιά στην ταινία έχουν πάντα σαν φόντο το Παρίσι.
Η δεύτερη σκηνή που θέλω να εξετάσουμε είναι αυτή της κρυφής συνάντησης του Rick και της Ilsa στο γραφείο του Rick.
Στη σκηνή αυτή, όπως έχω γράψει και πιο πάνω, στην αρχή θα τον παρακαλέσει για τις βίζες, στην συνέχεια θα τον απειλήσει με ένα όπλο και στο τέλος θα του παραδοθεί λέγοντας πως ποτέ δεν τον ξεπέρασε…
Όμως, ακόμα και σε αυτήν τη σκηνή της ερωτικής παράδοσης, το ζευγάρι δεν ανταλλάσσει ερωτικό φιλί και στο τέλος φανερά μπερδεμένη η Ilsa λέει στον Rick ότι εκείνος πρέπει να σκεφτεί και για τους δύο.
Στο σημείο αυτό θα τολμήσω μια ερμηνεία.
Η Ilsa, όταν φτάνει στην Casablanca, δεν είναι ερωτευμένη με κανέναν από τους δύο.
Για τον άντρα της αισθάνεται αγάπη και θαυμασμό και πολύ έντονη την αίσθηση του καθήκοντος να τον βοηθήσει και να τον στηρίξει με όλες τις δυνάμεις που διαθέτει. Είναι δε πολύ πιθανό να μην ήταν ποτέ ερωτευμένη μαζί του.
Όμως, ούτε με τον Rick είναι πια ερωτευμένη. Η απόφαση να τον εγκαταλείψει στο Παρίσι και η ζωή που ακολούθησε μετά δημιούργησαν τις συνθήκες να ξεπεράσει και τον έρωτα που ένιωθε στο Παρίσι.
Σίγουρα δεν της είναι αδιάφορος, σίγουρα οι αναμνήσεις που έχει την αναστατώνουν πραγματικά, αλλά πια η ζωή της βρίσκεται σε άλλη τροχιά.
Ο Rick, όταν θα το συνειδητοποιήσει αυτό, θα την αφήσει να φύγει.
Στην τελευταία σκηνή της ταινίας, όταν της λέει ότι είχαν χάσει το Παρίσι αλλά τώρα το έχουν πάλι, ουσιαστικά επιβεβαιώνει ότι στο μόνο που πιστεύει πια είναι στον έρωτα που αισθάνθηκε εκείνη γι΄αυτόν τότε…
Η Ilsa μπαίνει στο αεροπλάνο και η ιστορία τελειώνει, πέρα από τον έρωτα, εκεί που γεννιέται η αγάπη.
Ο Rick, παρόλο που την έχασε πάλι, στο τέλος της ταινίας κάθε άλλο παρά πικραμένος εμφανίζεται από αυτήν την εξέλιξη.
Θέλω να κλείσω αυτό το κείμενο με κάτι που έχω γράψει παλαιότερα:
Γιατί “αν μπορεί να υπάρξει άδολη αγάπη, είναι αυτή που θα συναντήσεις στο τέλος του έρωτα. Αν μπορέσουμε να τον μεταβάλλουμε σε αγάπη, έχει εκπληρώσει την αποστολή του!”