Η δυσβάσταχτη βαρύτητα της ελευθερίας

Οι Αμερικάνοι επειδή “παίρνουν” την εξυπηρέτηση των πελατών τους πολύ σοβαρά, ανάθεσαν σε “ειδική” εταιρία να μελετήσει την λειτουργία του εστιατορίου και να παραδώσει “έκθεση” με τις “αστοχίες” της επιχείρησης.

Πράγματι ένα μήνα μετά είχαν την έκθεση στα χέρια τους. Όμως σε αυτήν υπήρχε μια έκπληξη, το εστιατόριο δούλευε σχεδόν άψογα και το πρόβλημα ήταν στον πελάτη!

Ας γίνω πιο συγκεκριμένος. Η έκθεση ανέφερε ότι οι πελάτες, όταν φτάνουν στο εστιατόριο αντί να αναζητήσουν τον σερβιτόρο, όπως γινόταν όλα τα χρόνια, κάνουν πρώτα “check in” που συνήθως διαπραγματεύονται πρώτα για το ποιος θα το κάνει και στη συνέχεια τι θα γράφει.

Στη συνέχεια αφού βρουν τελικά τον σερβιτόρο και παραγγείλουν, όταν έρθει το πιάτο τους, το φωτογραφίζουν πρώτα και στη συνέχεια επιλέγοντας προσεκτικά τα “hashtags” συνήθως το ανεβάζουν στο Instagram.

Κατά της διάρκεια του φαγητού τους, έχουν δίπλα το κινητό και διαβάζουν σχόλια και κοιτάζουν ποιος έκανε “like” στην ανάρτησή τους.

Φεύγοντας από το μαγαζί συνειδητοποιούν ότι έχουν περάσει πολύ περισσότερο χρόνο σε αυτό από ότι συνήθιζαν, με αποτέλεσμα να είναι δυσαρεστημένοι από τις υπηρεσίες του καταστήματος.

Στο σημείο αυτός ας πάμε στα “Ανθρώπινα Δικαιώματα”, που η καθιέρωση και η υπεράσπίση τους σημάδεψαν τον αιώνα που μας πέρασε.

Η πρόοδος που έγινε ήταν πολύ σημαντική σε πολλούς τομείς όπως στο “δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή” και στην “ελευθερία του λόγου”.

Σήμερα κάθε “δυτικός πολίτης” του κόσμου θεωρεί τα “Ανθρώπινα Δικαιώματα” δικαιολογημένα αδιαπραγμάτευτα κεκτημένα του!

Πριν καταλήξω στη σκέψη μου θέλω να κάνουμε μια τελευταία αναδρομή σε μια ιστορία που διάβασα από έναν φιλόσοφο που άφησε την σφραγίδα του τον προηγούμενο αιώνα.

“…Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος και τίποτα δεν μπορεί να προσδιορίζει την επιλογή του αφού επιβαρύνεται από την ευθύνη της απόφασής του όχι μόνο απέναντι στο εαυτό του αλλά και απέναντι στην κοινωνία…”

Γράφοντας στη συνέχεια ο Σαρτρ το περίφημο “ ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος” έφερνε τον άνθρωπο αντιμέτωπο με τις πράξεις του, αποδίδοντάς του την αποκλειστική ευθύνη για αυτές.

Ας πάμε στην χαρακτηριστική ιστορία που είχα διαβάσει πριν πολλά χρόνια και θα την αποδώσω όπως την θυμάμαι (Αν κάποιος γνωρίζει από ποιο βιβλίο του είναι και αν εντοπίσει κάποιο λάθος, παρακαλώ ας μου κάνει ένα σχόλιο)

Βρισκόμαστε στην καρδιά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και οι Γερμανοί βρίσκονται έξω σχεδόν από το Παρίσι που το βομβαρδίζουν ανελέητα. Ο ήρωας μας είναι ένας νεαρός Γάλλος πατριώτης που όμως έχει την αποκλειστική ευθύνη της μητέρας του που βρίσκεται σε προχωρημένη ηλικία και είναι σχεδόν ανήμπορη.

Θέλει να πάει να πολεμήσει τον “εχθρό” που βρίσκεται στο κατώφλι του σπιτιού του, αλλά αισθάνεται τύψεις να αφήσει φεύγοντας αβοήθητη την ανήμπορη μάνα του.

Έχει έναν θείο ιερέα που εκτιμά την γνώμη του και απευθύνεται σε αυτόν για μια συμβουλή.

Ο ιερέας ακούει προσεκτικά τον νεαρό και του δίνει την εξής απάντηση:

– Το να σκοτώνεις είναι αμαρτία από τις χειρότερες που υπάρχουν. Η μάνα από την άλλη που σε γέννησε είναι κάτι ιερό, γιατί σου χάρισε ζωή. Να μείνεις να φροντίσεις την μάνα σου τώρα που σε έχει ανάγκη.

Ο νεαρός έφυγε προβληματισμένος, από τον ιερέα, όλα όσα είχε ακούσει του είχαν φανεί λογικά. Όμως κάτι μέσα του δεν τον άφηνε να ηρεμήσει. Είχε και έναν δεύτερο θείο στρατιωτικό που εξίσου θαύμαζε και σεβόταν και απευθύνθηκε και σε αυτόν για να πάρει την παρακάτω απάντηση:

– Η ελευθερία της πατρίδας μας είναι το ύψιστο ιδανικό. Αν δεν πολεμήσεις για αυτήν τώρα, κανείς μας δεν θα έχει μέλλον, ούτε και τα “παιδιά σου” που δεν έχεις φέρει ακόμα στον ¨κόσμο” αλλά έχεις χρέος απέναντι σε αυτά να τα γεννήσεις σε συνθήκες ελευθερίας. Η υπεράσπιση της πατρίδας “απαιτεί” οποιοδήποτε κόστος όσο δυσβάσταχτο και αν φαντάζει.

Ο νεαρός έφυγε πραγματικά προβληματισμένος, και οι δυο επιλογές φάνταζαν σωστές και ηθικά “επιβεβλημένες”. Δεν ήξερε τι επιλογή να κάνει…

Πάνω στην θολούρα του θυμήθηκε ότι γνωρίζει και τον φιλόσοφο Σαρτρ και πήγε και από αυτόν να πάρει μια γνώμη.

Εκείνος αφού τον άκουσε προσεκτικά του έδωσε την παρακάτω απάντηση.

– Όταν πήγες στο θείο σου τον ιερέα γνωρίζοντας από την αρχή τι πρεσβεύει και σε τι πιστεύει ήξερες και τι απάντηση θα σου δώσει. Γνώριζες από πιο πριν πως ένας ιερέας δεν θα σε στείλει να σκοτώσεις άλλους ανθρώπους. Επίσης όταν πήγες να πάρεις μια δεύτερη γνώμη από έναν στρατιωτικό, ήξερες πολύ καλά ότι θα βάλει την πατρίδα πάνω από όλα!

Ο νεαρός άκουγε πραγματικά σαστισμένος τον μεγάλο φιλόσοφο και αυθόρμητα του έκανε μια τελευταία ερώτηση:

– Και αν είναι έτσι σε σας γιατί ήρθα;

Για να πάρει την άμεση απάντηση από τον Σαρτρ:

– Μα για να σου πω ότι είσαι καταδικασμένος στην ελευθερία και να σε κάνω να συνειδητοποιήσεις ότι δεν μπορείς να απαλλαγείς από αυτήν!

Η παραπάνω ιστορία πολλά χρόνια μετά από την ημέρα που την είχα διαβάσει θα με εμπνεύσει σε μια πιο “ελαφριά” διασκευή της που την έβαλα ως παρεμβολή στο δεύτερο μυθιστόρημα μου “Και στο ρεφρέν θα μπω ξανά” και έχει τον τίτλο “Μια ιστορία σε ένα μπαρ” (σελ. 48 – ‘Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο μπορούν να την διαβάσουν πάλι μέσα από αυτό το πρίσμα, δεν την παραθέτω εδώ αν και το σκέφτηκα στην αρχή, για να μην γίνει τεράστιο το συγκεκριμένο κείμενο).

Αν έχεις παρακολουθήσει ως εδώ, τις φαινομενικά ασύνδετες σκέψεις που έχω κάνει ας πάμε σε μια γενικευμένη παρατήρηση που μπορεί οποιοσδήποτε να κάνει για την εποχή μας.

“…Αν ο εικοστός αιώνας έμεινε στην ιστορία σαν ο αιώνας όπου κατοχυρώθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα και το “δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή”, ο εικοστός πρώτος αιώνας θα μείνει πιθανότατα στην ιστορία σαν τον αιώνα που τα δικαιώματα αυτά τα εκχωρήσαμε από μόνοι μας στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης…”

Από τα κείμενα και από τις σκέψεις μου, προσπαθώ πάντα να βγάζω “δογματισμούς” και δεν θα βρεις πολλές άμεσες συμβουλές και κατευθύνσεις για το πώς πρέπει να “ζήσεις” την ζωή σου!

Δεν θέλω και ούτε είναι σωστό να ηθικοποιήσω την εποχή και να την συγκρίνω όπως γίνεται πάντα με το “παλιότερο” που πάντα για κάποιο λόγο είναι καλύτερο…Όπως έγραψε και ο Σαρτρ αυτή είναι η εποχή που μου δόθηκε!

Μου φαίνεται δε τελείως ειρωνικό να προσπαθήσω να το κάνω σε ένα κείμενο που μιλά για το πόσο “καταδικασμένοι” στην ελευθερία είμαστε!

Ό,τι και να γράψω, ζούμε στην εποχή που “όλα γίνονται για να καταλήξουν σε μια φωτογραφία” και αυτό δεν θα αλλάξει έτσι εύκολα όσο και να το “καταδικάζουμε” και να το ηθικοποιούμε.

Όχι δεν διαβάζεις άλλο ένα κείμενο εναντίον του Facebook και των Social Media, όχι έτσι είναι απλά η εποχή που μας δόθηκε.

Όμως έχω την αίσθηση ότι αφού περάσουμε την “παιδική ηλικία” που οι περισσότεροι διανύουν στα Social Media, θα δούμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να περιφρουρούν την προσωπική τους ζωή.

Θα κλείσω με μια “βιωματική ανάρτηση” (πάντα ήθελα να το γράψω και εγώ αυτό σε ένα κείμενό μου)

Γύρω στο 2011 έκανα φίλη στο Facebook μια κοπέλα που “ανέβαζε” κυρίως φωτογραφίες δικές της στον λογαριασμό που διατηρούσε.

Όλες είχαν απίστευτη δημοτικότητα και εγώ περνούσα πολύ ώρα στο προφίλ της θαυμάζοντας με χιλιάδες άλλους τις συγκεκριμένες φωτογραφίες.

Θυμάμαι όταν την είχα γνωρίσει να της λέω πως ακόμα και ανάρτηση με την θεραπεία του καρκίνου να έκανα οι δικές της φωτογραφίες θα είχαν περισσότερα like από την ανάρτησή μου.

Όμως τα χρόνια πέρασαν και επειδή ο αριθμός των εκφράσεων και της “πόζας” είναι πεπερασμένος ενώ ο αριθμός των φωτογραφιών που ανεβάζει στο ίντερνετ δεν είναι πεπερασμένος και τείνει πια στο άπειρο, σιγά σιγά σταμάτησαν να με εντυπωσιάζουν και σήμερα παρόλο που η ίδια προσπαθεί να εξαντλεί φαντασία και έμπνευση, οι φωτογραφίες της μου είναι σχεδόν αδιάφορες!

Έχω την αίσθηση ότι μετά τον υπερκορεσμό θα γυρίσουμε πάλι στην εποχή που δεν θα προβάλλουμε την ζωή μας στα Social Media, αλλά αυτό δεν θα γίνει επειδή θα επιστρέψουμε στην εποχή που σεβόμαστε και πάλι τα (δικά μας) ανθρώπινα δικαιώματα, όχι,

“…αυτό θα γίνει μόλις ο αριθμός των ανθρώπων που συγκινείται από αυτά που θέλει να φαντάζεται, από το μυστήριο να μην γνωρίζεις τα πάντα για τον άλλον, ξεπεράσει τον αριθμό των ανθρώπων που συγκινείται από την ολοκληρωτική έκθεση της προσωπικής ζωής…”

Ας το πω πιο απλά, έχω την αίσθηση ότι σύντομα θα είναι και πάλι “cool” ο “τύπος” και η “τύπισσα” που έχει και ένα μυστήριο η προσωπική του ζωή, που δεν είναι όλα στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

Οραματίζομαι την εποχή που θα είναι και πάλι μόδα να μη βγαίνεις έξω με “έξυπνες συσκευές” αλλά με “έξυπνους συνανθρώπους”!