Ο Χένρι Μίλερ, η Αναΐς Νιν και ο Τροπικός του Καρκίνου

“…Ένα μονάχα μ’ ενδιαφέρει ζωτικά τώρα, κι αυτό είναι η καταγραφή όλων όσα παραλείπονται στα βιβλία…”

“…Η εποχή μας απαιτεί βία, αλλά εμείς δεν παίρνουμε παρά μονάχα κάτι εκτρωματικές μικροεκρήξεις.

Οι επαναστάσεις τσακίζονται από τα γεννοφάσκια τους, ή πετυχαίνουν υπερβολικά γρήγορα.

Το πάθος εξαντλείται πριν περάσει πολύς καιρός. Οι άνθρωποι ξεμένουν από ιδέες, comme d’habitude.

Τίποτα δεν προτείνεται που να μπορεί ν’ αντέξει παραπάνω από είκοσι τέσσερις ώρες. Ζούμε ένα εκατομμύριο ζωές στο διάστημα μιας γενιάς…”

“Ο Τροπικός του Καρκίνου” (Tropic of Cancer) εκδόθηκε στο Παρίσι το 1934 από τον εκδοτικό οίκο Obelisk Press. Ο αστικός μύθος αναφέρει ότι στην έκδοση συνέβαλε οικονομικά και η τότε ερωμένη του Χένρι Μίλερ, η Αναΐς Νιν.

Οι τολμηρές για την εποχή ερωτικές περιγραφές του βιβλίου, το έκαναν να θεωρείται «unprintable» και του αποδόθηκε η ταμπέλα του “πορνογραφικού” και “χυδαίου”.

Για σχεδόν 30 χρόνια από την κυκλοφορία του θα παραμείνει απαγορευμένο στις ΗΠΑ.

Το 1940 κυκλοφόρησε στη Νέα Υόρκη μία παράνομη έκδοσή του, με την ένδειξη «Τυπώθηκε στο Μεξικό».

Ωστόσο, η “προσπάθεια” του εκδότη Τζέικομπ Μπράσελς δεν θα αποδώσει καρπούς και οι αρχές των Η.Π.Α. θα τον στείλουν δύο χρόνια στη φυλακή.

Το 1944, ο Μίλερ συζήτησε το ενδεχόμενο να τυπωθεί μία έκδοση του «Τροπικού» στις ΗΠΑ με κενά στη θέση των «κακών» λέξεων.

Η εν λόγω έκδοση θα περιείχε και στοιχεία επικοινωνίας με τον Μίλερ, ώστε ο τελευταίος να εξηγεί σε κάθε ενδιαφερόμενο αναγνώστη τι έπρεπε να μπει και πού!

Τελικά και αυτή η απόπειρα δεν πραγματοποιήθηκε, γιατί κρίθηκε πρακτικά ανεφάρμοστη.

Το 1948 ο Μίλερ θα αρνηθεί μία πρόταση της Penguin να κυκλοφορήσει μία λογοκριμένη έκδοση του «Τροπικού» .

Ομοίως, το 1958, αρνήθηκε να πουλήσει τα κινηματογραφικά δικαιώματα του βιβλίου στον Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Μόλις το 1960 ήρθε τελικά το πλήρωμα του χρόνου για τη νομιμοποίηση του «Τροπικού» στις ΗΠΑ.

Σήμερα χαρακτηρίζεται ως το βιβλίο που κέρδισε τη μάχη για την ελεύθερη έκφραση και ένα από τα κορυφαία λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα.

***Χένρι Μίλερ & Αναΐς Νιν

“…Τα ανθρώπινα πλάσματα είναι μια αλλόκοτη χλωρίδα και πανίδα. Από μακριά φαίνονται αμελητέα, από πιο κοντά τείνουν να φαίνονται άσχημα και κακόβουλα. Πιο πολύ απ’ όλα, έχουν ανάγκη να περιβάλλονται από επαρκή χώρο – χώρο ακόμα πιο πολύ απ’ ότι χρόνο…”

Ο Χένρι Μίλερ γεννήθηκε το 1891 στο Μανχάταν.

Το 1930, αν και παντρεμένος με την Έντιθ Σμιθ Τζουν, μετακόμισε μόνος του στο Παρίσι.

Το 1931, άσημος ακόμη συγγραφέας, θα γνωρίσει την Αναΐς Νιν.

Μεταξύ τους θα δημιουργηθεί μία ερωτική σχέση, αν και οι δύο είναι παντρεμένοι.

Οι δύο εραστές θα ζήσουν τον έρωτά τους μέχρι τη στιγμή που θα φθάσει στο Παρίσι η γυναίκα του Μίλερ, η Τζουν.

Η παρουσία της Τζουν θα δώσει νέα διάσταση στη σχέση τους.

Η Αναΐς Νιν θα νιώσει έντονη ερωτική έλξη για την Τζουν.

Η ίδια περιγράφει πως ένιωσε, όταν γνώρισε την Τζουν, για πρώτη φορά στο Παρίσι:

“…Ο Χένρι έσβησε. Εκείνη ήταν χρώμα, λάμψη, ιδιαιτερότητα… η πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο…”

Θα περάσουν μαζί τέσσερις εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων θα ανταλλάξουν φιλιά, χωρίς να ολοκληρώσουν σεξουαλικά τη σχέση τους και η Τζουν θα επιστρέψει τελικά στη Νέα Υόρκη.

Μετά από αυτό, η Νιν και ο Μίλερ συνέχισαν να είναι μαζί, συχνά όμως κατηγορούσε ο ένας τον άλλο ότι σκεφτόταν την Τζουν.

Η Τζουν θα είναι ένα από τα πρόσωπα που θα εμπνεύσουν τόσο τον Χένρι Μίλερ, αλλά και την Αναΐς Νιν στο συγγραφικό τους έργο.

Η σχέση τους τελικά θα κρατήσει σχεδόν μία δεκαετία, όσο περίπου έμεινε και ο Μίλερ στην Ευρώπη.

“…Αναΐς, με κάνεις απίστευτα ευτυχισμένο έτσι όπως με κρατάς αδιάσπαστο – με αφήνεις να είμαι ο καλλιτέχνης χωρίς να καταργείς τον άνδρα, το ζώο, τον πεινασμένο, ακόρεστο εραστή. Καμιά άλλη γυναίκα δεν μου έχει δώσει όλα τα προνόμια που έχω ανάγκη· και εσύ, που τραγουδάς τόσο χαρούμενα, ναι, με προσκαλείς να πάω μπροστά, να είμαι ο εαυτός μου, να διακινδυνεύω τα πάντα. Σε λατρεύω γι’ αυτό. Εκεί είναι που ξεχωρίζεις από τις άλλες γυναίκες, εκεί είναι που είσαι μια βασίλισσα..” (Χένρι Μίλερ – 10 Μαρτίου 1932, Hotel Central, Παρίσι).

*** Ο δικός μου Χένρι Μίλερ

“…Η σύγχυση είναι μια λέξη που εφηύραμε για μια τάξη, την οποία δεν καταλαβαίνουμε…”

Το πρώτο βιβλίο του Μίλλερ που διάβασα ήταν ο “Τροπικός του Καρκίνου”, λίγο διάστημα μετά αφού είχα τελειώσει το σχολείο.

Σύντομα έγινε ο “θεός” μου και άρχισα να ψάχνω οτιδήποτε δικό του.

Ακόμα και η επαφή μου με τον Μπουκόφσκι έγινε εξαιτίας της επιρροής που αισθανόταν εκείνος από τον Χένρι Μίλλερ.

Την εποχή που τον διάβασα εγώ (δεκαετία του ‘90 και 60 περίπου χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του “Τροπικού του Καρκίνου”), το περιεχόμενο δεν έμοιαζε πια ούτε πολύ προκλητικό ούτε και τόσο πορνογραφικό.

Μέχρι τότε είχα διαβάσει αρκετούς σουρεαλιστές και αρκετούς άλλους που έγραφαν αυτοβιογραφικά.

Όμως, ο τρόπος που έγραφε ο Μίλλερ ήταν εντελώς καινούργιος για μένα, δεν χώραγε σε καμία λογοτεχνική περιγραφή, ήταν μια σχολή από μόνος του.

Θυμάμαι να φτιάχνω κολλάζ με αποσπάσματα από τους Τροπικούς που είχα ενώσει αυθαίρετα, να αποστηθίζω ολόκληρα κείμενά του και να τα μεταφέρω στους φίλους μου.

Πολλά πράγματα θα μπορούσα να πω ότι έχω αγαπήσει στα κείμενα του Μίλλερ, τις περιγραφές των σεξουαλικών εμπειριών του, τις σκέψεις που κάνει πριν και μετά, αλλά και το χιούμορ με το οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή.

Κυρίως, όμως, αγάπησα τον ρομαντισμό που αποπνέουν οι δύο “Τροπικοί”.

Έναν ρομαντισμό σε καταστάσεις και γεγονότα που δεν περιμένεις ότι μπορεί να υπάρχει εκεί. Έναν ρομαντισμό αντιλυρικό και όμως τόσο γνήσιο.

“Μια ξαφνική σκέψη για τον έρωτα της ζωής του, στη μέση ενός οργίου.”

Για πρώτη φορά είδα τόσο καθαρά σε γραπτό ότι ο έρωτας μπορεί να υπάρχει ακόμα και στις πιο απόκρυφες πλευρές του ανθρώπου.

Κυρίως, όμως, να υπάρχει σαν μια σπαρακτική αντιδιαστολή μιας υπερβολικής σεξουαλικότητας.

“…Θέλω να εξαπατηθώ και ν’ απογοητευτώ, έτσι που να μπορέσω να συμπληρώσω το υπέροχο τρίγωνο και να πάψω να ‘μαι πάντα αναγκασμένος να πετώ στο άπειρο πηγαίνοντας από πλανήτη σε πλανήτη. Πιστεύω το κάθε τι που μου λες, αλλά παράλληλα ξέρω πως θα ‘ναι διαφορετικό στην πράξη…”

“…Πιστεύω ανεπιφύλαχτα όλα σου τα ψέματα. Σε δέχομαι και σε παίρνω μαζί μου: προσωποποίηση του κακού, καταστροφέα της ψυχής, Μαχαρανή της σκιάς. Κάρφωσε τη μήτρα σου πάνω στον τοίχο, απέναντί μου, για να σε θυμάμαι. Είναι καιρός για τους δυο μας να φεύγουμε. Πάμε. Αύριο, αύριο…” (Τροπικός του Αιγόκερω)

Πηγές: athensvoice.gr, tovima.gr, plusmag.gr, henrymiller.info