Ένα εκκρεμές για τον Έκο
“…Μου φτάνει που ξέρω να διαβάζω, γιατί έτσι μαθαίνω αυτά που δεν ξέρω, ενώ όταν γράφεις, γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη…” Ουμπέρτο Έκο
Ένας από τους λόγους που γράφει κάποιος, είναι μια ίσως μάταιη προσπάθεια να ανακαλύψει συνοδοιπόρους, ανθρώπους που αντιλαμβάνονται την γραφή με τον ίδιο τρόπο και ας μην μιλάνε αναγκαστικά την ίδια γλώσσα.
Όταν σε ένα μυθιστόρημα διαβάσεις μια φράση που θα μπορούσες να την έχεις σκεφτεί εσύ ή ακόμα θα ήθελες να έχεις γράψει εσύ, αυτό δεν αποδεικνύει τίποτε άλλο, παρά τους κοινούς δρόμους που έχεις με τον συγγραφέα.
Κανένα μεγάλο μυθιστόρημα δεν ψάχνει για “απόλυτες αλήθειες”, που να αφορούν τους πάντες, αυτό είναι μάλλον δουλειά των δογμάτων και της θρησκείας.
Ο Ουμπέρτο Έκο υπήρξε για μένα τέτοιος συνοδοιπόρος.
Η πρώτη επαφή μαζί του έγινε έμμεσα μέσω της μεγάλης οθόνης. Πρώτα είδα την ταινία “ Το Όνομα του Ρόδου” και μετά διάβασα το βιβλίο και ενώ είχα εντυπωσιαστεί από την ταινία, αφού τελείωσα το βιβλίο κατάλαβα πόσο “ανώτερο” ήταν σε σχέση με αυτό που είχα δει στην οθόνη.
*** Το Όνομα του Ρόδου
Το μυθιστόρημα αυτό που εκδόθηκε από τον Έκο το 1980, έγινε κινηματογραφική μεταφορά το 1986 από τον Ζαν-Ζακ Ανό. Στην ταινία πρωταγωνιστούν ο Σον Κόνερυ και ο Κρίστιαν Σλέιτερ.
Ο Σον Κόνερυ ερμηνεύει έναν σοφό Φραγκισκανό καλόγερο, που προσπαθεί να ισορροπεί διαρκώς ανάμεσα στην πίστη και την λογική, ενώ γύρω του συμβαίνουν δολοφονίες και άλλα περίεργα περιστατικά, με αφορμή ένα “απαγορευμένο¨από την καθολική εκκλησία χειρόγραφο του Αριστοτέλη.
Για τον τίτλο του βιβλίου και πως τον εμπνεύσθηκε, ο ίδιος ο Έκο έχει δηλώσει:
“…Η ιδέα του ονόματος του “Ρόδου” μου ήρθε σχεδόν τυχαία και μου άρεσε γιατί το “Ρόδο” είναι ένα συμβολικό σχήμα, τόσο βεβαρημένο με νοήματα που δεν του έχει απομείνει πια σχεδόν κανένα…”
*** Το Εκκρεμές του Φουκώ
Αργότερα με το “Το Εκκρεμές του Φουκώ” ο Έκο, θα πετύχει να γίνει στην Ελλάδα τουλάχιστον, ο συγγραφέας που θα τον έχουν αγοράσει πάρα πολύ, αλλά θα τον έχουν διαβάσουν ελάχιστοι.
Για σχεδόν ολόκληρη την δεκαετία του 90′, “Το Εκκρεμές” ήταν το απαραίτητο συμπλήρωμα κάθε ιδιωτικής βιβλιοθήκης στη χώρα μας, περισσότερο για να την “κοσμεί” όμως, παρά για να διαβαστεί! Είναι κρίμα, γιατί έτσι δεν διαβάστηκε, όσο τουλάχιστον θα ‘πρεπε, το πιο σημαντικό του έργο.
Σχετικά Κείμενα
Μια αντίστοιχη αμηχανία στην αποτίμηση του έργου του, δεν μπόρεσα να μην την διακρίνω και σε Ελληνικές διαδικτυακές πύλες όταν έγραψαν για τον θάνατό του. Στην χώρα μας φαίνεται ότι έγινε εύκολα διάσημος, αλλά μάλλον ποτέ κατανοητός.
***Ένα ακόμα τελευταίο αξιοπερίεργο.
Ο Dan Brown πολλά χρόνια μετά , γράφοντας τον “Κώδικα Ντα Βίντσι”, στην ουσία θα γράψει το “ Εκκρεμές του Φουκώ για dummies” και θα εξαργυρώσει με αυτό και με αρκετές ακόμα παρόμοιες συνέχειες που ακολούθησαν, φήμη και πωλήσεις που δεν του ανήκουν ιστορικά.
Ο αστικός μύθος αναφέρει ότι αρκετά χρόνια πριν γυριστεί ο “Ντα Βίντσι” ο Έκο είχε απορρίψει πρόταση του Κιούμπρικ για μεταφορά του “Φουκώ” στη μεγάλη οθόνη. Λέγεται ότι κύρια αιτία της άρνησης του ήταν ότι δεν είχε μείνει ποτέ ικανοποιημένος από την κινηματογραφική μεταφορά του “Ρόδου”.
Δεν ξέρω αν στη συνέχεια θύμωσε ο Έκο με την εισπρακτική επιτυχία του “Κώδικα Ντα Βίντσι”, ή αν ποτέ είχε σχολιάσει κάπως το γεγονός! Πάντα ήμουν περίεργος να μάθω κάτι σχετικά με αυτό.
Με την σειρά του όμως, μερικά χρόνια μετά, το 2010 θα κυκλοφορήσει “Το κοιμητήριο της Πράγας” που όμως σαν φιλοσοφία είναι πιο κοντά στον Κώδικα Ντα Βίντσι από ότι στο “Εκκρεμές”.
Όπως και να ‘χει, η κληρονομιά που μας αφήνει τελικά, είναι δύο τεράστια μυθιστορήματα.
Δεν το λες και λίγο!
Θα κλείσω αυτό το κείμενό μου, με μια δική του σημείωση για το βιβλίο γενικά .
Προσωπικά διαβάζοντας το παρακάτω πάντως, σκεφτόμουν το δικό του “Εκκρεμές” και την σχέση που έχω μαζί του, που θα την περιέγραφα κάπως έτσι:
“…Τι όμορφο που είναι ένα βιβλίο, που επινοήθηκε για να πιάνεται στο χέρι, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα σε μία βάρκα, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη κι αν έχει αποφορτιστεί κάθε μπαταρία και αντέχει τα σημάδια και τα τσαλακώματα, μπορεί να αφεθεί να πέσει καταγής ή να παρατηθεί ανοιγμένο στο στήθος ή στα γόνατα όταν μας παίρνει ο ύπνος, μπαίνει στην τσέπη, φθείρεται, καταγράφει την ένταση, την επιμονή ή τον ρυθμό των αναγνώσεών μας…” – Ουμπέρτο Έκο