Ο Klimt και τα πορτρέτα της Adele Bloch – Bauer ή αλλιώς μια απίστευτη ιστορία γύρω από τρεις πίνακες!
Η ιστορία μας ξεκινά το 1899, όταν η νεαρή Adele, σε ηλικία μόλις 17 ετών, παντρεύεται τον πολύ πλούσιο και κατά 18 χρόνια μεγαλύτερο της τραπεζίτη Ferdinand Bloch Bauer.
Ο αστικός μύθος εδώ αναφέρει ότι η Adele δεν ερωτεύτηκε ποτέ τον άντρα της και μάλιστα ότι τον παντρεύτηκε αναγκαστικά, ενώ εκείνη την περίοδο ήταν ερωτευμένη με τον ζωγράφο Gustav Klimt.
Το σίγουρο είναι ότι ο Klimt χρησιμοποίησε περίπου την ίδια περίοδο την Adele ως μοντέλο για να δημιουργήσει τον πίνακα με την ονομασία “Judith and the Head of Holofernes”.
Ο συγκεκριμένος πίνακας είναι ίσως ο πιο ερωτικός από όλα τα έργα του Klimt.
Ο πίνακας είναι εμπνευσμένος από την Ιουδήθ, που υπήρξε βιβλικό πρόσωπο της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία χάρη στη γοητεία και την εξυπνάδα της κατάφερε να σώσει τους Ιουδαίους αποκεφαλίζοντας τον στρατηγό Ολοφέρνη.
Ο πίνακας απεικονίζει την νεαρή Adele στα χρυσά να έχει ακάλυπτο το στήθος και τον αφαλό της, ενώ το πρόσωπό της έχει πάρει μια έκφραση λαγνείας.
Λέγεται ότι ο άντρας της Adele, γνωρίζοντας τον έρωτα που νιώθει η γυναίκα του για τον Klimt, αποφάσισε να αφήσει το παράνομο ζευγάρι να ζήσει τον έρωτά του, με την προσδοκία ότι με την τριβή της καθημερινότητας αυτός θα ατονούσε σιγά σιγά.
Παρήγγειλε, λοιπόν, από τον Klimt ένα μεγάλο αριθμό από πίνακες, στους οποίους το μοντέλο ήταν πάντα η γυναίκα του Adele!
Ο Klimt έτσι πέρναγε πολλές ώρες ανενόχλητος με την Adele, για την οποία έκανε πραγματικά εκατοντάδες σκίτσα, από τα οποία στη συνέχεια γεννήθηκε ο δεύτερος πίνακας που έχει και την χαρακτηριστική ονομασία “Portrait of Adele Bloch-Bauer I”.
Ο πίνακας αυτός, που ολοκληρώθηκε το 1907, είναι και αυτός της χρυσής περιόδου του Κλιμτ και απεικονίζει την Adele στα χρυσά με ένα πρόσωπο λιγότερο λάγνο και περισσότερο γλυκό. Από την Adele, που είναι σχεδόν όλη καλυμμένη στο χρυσό, μπορούμε ακόμα να ξεχωρίσουμε ένα περιδέραιο που φορά γύρω από τον λαιμό.
Πέντε χρόνια μετά, το 1912, ο Klimt θα ολοκληρώσει τους πίνακες, που έχουν ως μοντέλο την Adele, με τη δημιουργία του πίνακα “Portrait of Adele Bloch-Bauer II”.
Στον συγκεκριμένο πίνακα ο Klimt έχει εγκαταλείψει πια την Χρυσή Περίοδο και η Adele απεικονίζεται όρθια να φοράει ένα τεράστιο μαύρο καπέλο, ενώ σαν φόντο κυριαρχούν τα έντονα χρώματα.
Λέγεται ότι κατά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου πίνακα οι σχέσεις του ζωγράφου με την Adele ήταν ψυχρές, σχεδόν τυπικές. Ισχυρισμοί που αν αληθεύουν φαίνεται να δικαιώνουν τελικά την επιλογή του άντρα της Adele, να αφήσει δηλαδή το παράνομο ζευγάρι να ζήσει απερίσπαστο τον έρωτά του.
Ο πίνακας αυτός, που φαίνεται να τον είχε αποκτήσει κοντά στο 2006, καταβάλλοντας κοντά στα 88 εκατομμύρια δολάρια, η διάσημη τηλεπερσόνα Oprah Winfrey, πολύ πρόσφατα, το 2016, θα πουληθεί έναντι του ποσού των 150 εκατομμυρίων σε κινέζο επιχειρηματία.
Ας γυρίσουμε, όμως, πάλι στην ιστορία μας.
Το 1918 ο Klimt πεθαίνει από πνευμονία, ενώ εφτά χρόνια μετά, το 1925, σε ηλικία μόλις 42 ετών θα πεθάνει και η Adele από μηνιγγίτιδα.
Μερικά χρόνια πριν, σε μια διαθήκη που είχε συντάξει, χάριζε τους πίνακες που είχε στην κατοχή της, στην Πινακοθήκη του Μπελβεντέρε της Βιέννης, που υπήρξε και ο τόπος κατοικίας της. Η απόφαση αυτή της Adele φαίνεται λογική, μιας και δεν απέκτησαν παιδιά με τον άντρα της.
Στο μεγάλο και αρχοντικό σπίτι που ζούσε στη Βιέννη όμως συμβίωνε μαζί με την αδερφή της και τα δυο ανίψια της.
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου Ναζιστές κατάσχεσαν όλη την περιουσία της και ανάμεσα σε αυτήν και τον πίνακα “Portrait of Adele Bloch-Bauer I”.
Η οικογένεια της Adele αναγκάστηκε να καταφύγει σε χώρες πιο φιλικές στους Εβραίους και τα δυο της ανίψια βρέθηκαν στην Αμερική, ενώ ο άντρας της κατέφυγε στην Ελβετία, όπου και πέθανε το 1945 χωρίς να συντάξει κάποια διαθήκη.
Ο πίνακας “Portrait of Adele Bloch-Bauer I” τελικά θα εκτεθεί από τους Ναζιστές στην Πινακοθήκη του Μπελβεντέρε, όπου με την πάροδο του χρόνου θα αποκτήσει μεγάλη φήμη και αξία. Πολλές φορές οι Αυστριακοί τον είχαν χαρακτηρίσει ως την “Μόνα Λίζα” του Μπελβεντέρε.
Σχετικά Κείμενα
Το 1999 η Maria Altmann, η οποία ήταν ανιψιά της Adele που είχε καταφύγει κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου στην Αμερική, διεκδίκησε την κυριότητα του πίνακα.
Η Altmann παρουσίασε έγγραφα, στα οποία φαινόταν καθαρά ότι ο πίνακας δεν ανήκε στη θεία της, που είχε συντάξει τη διαθήκη, αλλά στον θείο της που πέθανε αργότερα χωρίς να αφήσει κάποια διαθήκη και άρα η ίδια έχει τα κληρονομικά δικαιώματα του πίνακα.
Τελικά εφτά χρόνια μετά, το 2006, και ύστερα από αλλεπάλληλους δικαστικούς αγώνες, η Maria Altmann δικαιώθηκε και ο πίνακας αφαιρέθηκε από την πινακοθήκη της Βιέννης και της αποδόθηκε η κυριότητά του.
Η ίδια, λίγο μετά, πούλησε τον πίνακα στην γκαλερί Neu της Νέας Υόρκης για το αστρονομικό ποσό των 135 εκατομμύριων δολαρίων.
Το 2011 θα πεθάνει τελικά και η Maria Altmann, κλείνοντας έναν κύκλο που άνοιξε 120 χρόνια πριν…
Οι προσπάθειες της Altmann να αποκτήσει τον πίνακα, που υπήρξε κληρονομικό της δικαίωμα, θα γίνουν το 2015 ταινία, στην οποία πρωταγωνιστεί η εκπληκτική Helen Mirren και έχει σκηνοθετήσει ο Simon Curtis.
Η ταινία, που έχει τον τίτλο “Woman in Gold” και που υπήρξε και ο εναλλακτικός τίτλος του πίνακα του Klimt που διεκδικεί στην ταινία η απόγονος της Adele, θα λάβει εξαιρετικές κριτικές και θα χαρίσει αρκετές υποψηφιότητες βραβείων στην ερμηνεία της Mirren.
Θα ήθελα να κλείσω το κείμενό μου με δυο χαρακτηριστικές ατάκες της Mirren από την ταινία:
“…Restitution-the return of something to its original state… At the very least, we should be reunited with what is rightfully ours…”
που σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως εξής:
“…Αποκατάσταση-Η επιστροφή κάποιου πράγματος στην αρχική του κατάσταση….Τουλάχιστον, θα έπρεπε να επανενωθούμε με αυτά που δικαιωματικά μας ανήκουν…”
“…When people see the famous portrait, they see a masterpiece by one of Austria’s finest artist. But, I see a picture of my Aunt. A woman who talked to me about life, while I brushed her hair in her bedroom….”
που σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως εξής:
“…Όταν ο κόσμος βλέπει τον διάσημο πίνακα, βλέπουν ένα αριστούργημα από έναν από τους καλύτερους Αυστριακούς καλλιτέχνες. Όμως εγώ βλέπω τη θεία μου. Μια γυναίκα που μου μίλαγε για τη ζωή και μου βούρτσιζε τα μαλλιά…”
Με αφορμή την ατάκα που λέει η Mirren στο δικαστήριο για τον πίνακα, παραθέτω ένα μικρό σχόλιο.
Για την Αυστρία η αφαίρεση του συγκεκριμένου πίνακα από την πινακοθήκη τους υπήρξε μια γενναία απόφαση, που μπορεί να έφερε έναν λαό στα όρια της κατάθλιψης, αλλά ήταν ηθικά επιβεβλημένη!
Μήπως ήρθε η ώρα και άλλα έργα τέχνης να γυρίσουν σε αυτούς που τους ανήκουν δικαιωματικά;
————————————————————
Πίνακας “Judith and the Head of Holofernes”
Πίνακας “Portrait of Adele Bloch-Bauer I”
Πίνακας “Portrait of Adele Bloch-Bauer II”