Ο Ηρόστρατος περνά επιτέλους στη λήθη ή αλλιώς το θαυμαστό μπαούλο του Φερνάντο Πεσσόα
Η ιστορία μας ξεκινά περίπου το 560 π.Χ. στην Έφεσο της Μικράς Ασίας. Κάπου εκεί οι αρχαίοι Έλληνες ξεκίνησαν να χτίζουν τον περίφημο ναό της Αρτέμιδος που κατάφεραν να ολοκληρώσουν περίπου 120 χρόνια μετά, κοντά στο 440 π.Χ
Το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος ξεπερνούσε όλα τα υπόλοιπα μνημεία της εποχής και θεωρήθηκε ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου!
Χαρακτηριστική είναι η φράση που αποδίδεται στον Αντίπατρο τον Σιδώνιο:
“…Έχω δει τους μεγαλοπρεπείς Κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, τον Κολοσσό της Ρόδου και τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, όπως ακόμα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, αλλά όταν βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο εδώ…”
Όπως ήταν φυσικό ο ναός αποτέλεσε ένα μνημείο για το οποίο ήταν υπερήφανοι οι Έλληνες. Δυστυχώς 84 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του θα καταστραφεί από πυρκαγιά!
Ο μύθος εδώ αναφέρει ότι την ίδια νύκτα της πυρκαγιάς, στις 21 Ιουλίου του 356 π.Χ., γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος.
Οι Έλληνες πικραμένοι αλλά και θυμωμένοι θα δώσουν μεγάλη βάση στην αναζήτηση του ενόχου και δεν θα αργήσουν να ανακαλύψουν πως υπεύθυνος για την πυρκαγιά είναι ένας σκλάβος που ονομαζόταν Ηρόστρατος.
Ο Ηρόστρατος θα υποστεί βασανισμό στον τροχό και στο τέλος θα παραδεχτεί την ενοχή του, προβάλλοντας ως λόγο για την πράξη του την επιθυμία να διαδοθεί το όνομά του σε όλον τον κόσμο!
Στην ομολογία του ο Ηρόστρατος προβάλλει το επιχείρημα ότι προτιμά την καταδίκη για την πράξη του παρά την λήθη και την ασημαντότητα.
Οι αρχαίοι Έλληνες θα καταδικάσουν τον Ηρόστρατο σε θάνατο και θα απαγορεύσουν τη μνεία του, τιμωρώντας ακόμη και με θάνατο όποιον απλά αναφέρει το όνομά του!
Στη συνέχεια θα αφαιρέσουν το όνομά του από τα επίσημα έγγραφα της πόλης, ώστε να φαίνεται ότι δεν έζησε ποτέ!
Ο Ηρόστρατος όμως, τελικά θα μείνει στην ιστορία, αφού κάποιοι δεν μπόρεσαν να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό. Τραγική ειρωνεία είναι πως το όνομα του αρχιτέκτονα που κατασκεύασε το ναό χάθηκε στο πέρασμα του χρόνου.
Πολλά χρόνια αργότερα, 100 περίπου χρόνια από το σήμερα, ο Πορτογάλος συγγραφέας, Φερνάντο Πεσσόα θα γράψει ένα από τα σημαντικότερα έργα του, αποδίδοντας του τον τίτλο “ Ηρόστρατος –
Η αναζήτηση της αθανασίας”.
Στο έργο αυτό ο Πεσσόα καταπιάνεται κυρίως με το ζήτημα της υστεροφημίας. Αναφέρω ενδεικτικά μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
“…Η πίεση που ασκεί το γνωστό όνομα δεν σημαίνει ότι ο κριτικός θα θεωρήσει ένα ποίημα καλό ή μέτριο ανάλογα με το ποιος το υπογράφει. Αλλά θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή, λέξη προς λέξη, στίχο προς στίχο, στο ποίημα ενός αναγνωρισμένου ποιητή• δεν θα κάνει όμως το ίδιο για κάποιον εντελώς άγνωστο…”
“…Οι ρεαλιστές κατορθώνουν μικρά πράγματα, οι ρομαντικοί μεγάλα. Πρέπει να είναι κανείς ρεαλιστής για να διευθύνει ένα εργοστάσιο. Πρέπει να είναι ρομαντικός για να διευθύνει
τον κόσμο. Ο ρεαλιστής είναι αυτός που ανακαλύπτει την πραγματικότητα ο ρομαντικός αυτός που τη δημιουργεί…”
“…Κινούμαστε με τρομακτική ταχύτητα από ένα σημείο όπου τίποτα δεν συμβαίνει προς ένα άλλο όπου τίποτα δεν μπορεί να συμβεί, και αυτό το αποκαλούμε «ο πυρετώδης ρυθμός
της σύγχρονης ζωής»…”
Σχετικά Κείμενα
“…Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα, οφείλουμε να κατανοήσουμε αυτό που λέει ο ποιητής, αλλά μπορούμε να αισθανθούμε ό,τι θέλουμε….”
“…Από τις συνέπειες, ακόμη απρόβλεπτες, της επιστήμης, θα προκύψουν νέα επαγγέλματα, ως επί το πλείστον διακοσμητικά και άχρηστα, τα οποία θα ταιριάζουν στην πλειονότητα των ανθρώπων…”
“…Τίποτα που αξίζει να εκφραστεί δεν μένει ποτέ ανέκφραστο κάτι τέτοιο είναι ενάντια στη φύση των πραγμάτων…”
Ο Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1888 και πέθανε το 1935 διαλυμένος από το ποτό σε ηλικία μόλις 47 ετών. Στο σπίτι που ζούσε βρέθηκαν σε ένα μπαούλο, 27.453 ανέκδοτα χειρόγραφα, αρκετά από τα οποία ακόμη και ως σήμερα δεν έχουν εκδοθεί!
Όσο ζούσε είχε αποκτήσει την συνήθεια να δημιουργεί διαφορετικές προσωπικότητες με τις οποίες υπέγραφε τα γραπτά του, αλλά και έκανε κριτική σε γραπτά άλλων, ακόμα και στον εαυτό του!
Σήμερα υπολογίζεται ότι για να γράψει επινόησε 72 διαφορετικά alter ego, με τα οποία αποπειράθηκε να γράψει ως 72 διαφορετικά άτομα! (Με διαφορετικό στυλ, τρόπο αλλά και διαφορετικές απόψεις!)
“…Κανείς δεν θα έπρεπε να αφήσει πίσω του είκοσι διαφορετικά βιβλία αν δεν μπορεί να γράψει όπως είκοσι διαφορετικοί άνθρωποι. Τα έργα του Βικτόρ Ουγκώ καταλαμβάνουν πενήντα ογκώδεις τόμους, κάθε τόμος ωστόσο, κάθε σελίδα σχεδόν, περιέχει ολόκληρο τον Βικτόρ Ουγκώ. Οι υπόλοιπες σελίδες είναι απλώς άθροισμα σελίδων, όχι ιδιοφυΐας. Ο Ουγκώ δεν ήταν παραγωγικός, αλλά φλύαρος. Δεν αξιοποίησε τον χρόνο του ως ιδιοφυΐα, όσο κι αν τον αξιοποίησε ως συγγραφέας…” – Φερνάντο Πεσσόα
Ο Ηρόστρατος περνά επιτέλους στη λήθη (διήγημα)
Την περισσότερη ώρα στον Άδη, ο Ηρόστρατος την περνά συνδεδεμένος στο ίντερνετ. Αγαπημένη του συνήθεια να γκουγκλάρει το όνομά του και να ακολουθεί τις νέες πηγές, διαβάζοντας οτιδήποτε αναφέρεται σε εκείνον.
Δύο μεγάλες πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει σε δυο διαφορετικά σημεία του πλανήτη του έδιναν την ελπίδα ότι οι αναφορές σε εκείνον θα μπορούσαν να είναι αρκετές!
Λίγη ώρα αργότερα, εμφανώς απογοητευμένος έκλεισε τον υπολογιστή του και πήγε να συναντήσει τον Νέρωνα.
– Τελικά οι πράξεις μας, δεν παίζουν κανέναν ρόλο, μόνο η ερμηνεία που θα τους δώσει το κοινό.
– Μιλάς πάλι, σαν να βρισκόμαστε σε θεατρική σκηνή. Έχεις καταλάβει ότι δεν ασχολείται πια κανείς μαζί σου; Η αυλαία κατέβηκε οριστικά, του αποκρίθηκε ο Νέρωνας προσπαθώντας ταυτόχρονα να κουρδίσει την άρπα του
– Αν πιστέψω όσα λες, εσύ χωρίς να βάλεις καμιά φωτιά, επειδή απλά δεν την εμπόδισες να εξαπλωθεί έγινες συνώνυμο για την πυρομανία και μου έκλεψες λέξεις, χαρακτηρισμούς και μεταφορές που δικαιωματικά μου ανήκουν, είπε ο Ηρόστρατος λες και δεν είχε ακούσει κουβέντα από αυτά που του αποκρίθηκε ο Νέρωνας.
– Δεν αναζήτησα στις φλόγες την δόξα, αλλά την έμπνευση, αυτό που αποκαλείς εσύ κοινό με ταύτισε με τις φλόγες.
– Αυτό λέω και εγώ, αυτή η ταύτιση με αδικεί.
– Κατέβηκε σήμερα ένας έμπορος τέχνης, καινούργιος, πήγαινε να τον βρεις, ίσως αυτός να μπορεί να σου λύσει τις απορίες, του απάντησε ο Νέρωνας, γνωρίζοντας ότι μόνο έτσι θα μπορούσε να τον ξεφορτωθεί για την ώρα.
Λίγη ώρα αργότερα, ο Ηρόστρατος ήδη στέκεται στον προθάλαμο των αφίξεων του Άδη και προσπαθεί να αναγνωρίσει τον έμπορο ανάμεσα σε δεκάδες άλλους. Θα τον βρει τελικά, ακόμα ταλαιπωρημένο να κρατά στο χέρι μια μισό-καμένη κορνίζα που λογικά πρέπει να αποτελούσε μέρος από πίνακα που κάηκε.
– Δεν μπορώ να καταλάβω την εποχή σας. Γιατί αυτή που κάνουν τέχνη σήμερα δεν ασχολούνται μαζί μου;
– Πολύ φοβάμαι ότι το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο στις μέρες μας, κύριε…του απάντησε ο έμπορος κάνοντας μια παύση και περιμένοντας.
– Ξέχασα, συγγνώμη, συνεχώς ξεχνάω ότι έχει περάσει η εποχή όπου όλοι με αναγνώριζαν και το να συστηθώ ήταν μάταιο. Ηρόστρατος ονομάζομαι! Θέλετε να γίνεται πιο συγκεκριμένος;
– Η φήμη σήμερα δεν εξαρτάται πια από τις πράξεις σου! Με την είσοδο της τηλεόρασης και ακόμα περισσότερο, αργότερα με την είσοδο του ίντερνετ, όλο και περισσότερο η διασημότητα εξαρτάται από αυτό που είσαι και κυρίως από αυτό που προβάλλεις!
– Αδυνατώ να σας παρακολουθήσω του αποκρίθηκε σχεδόν εξαντλημένα ο Ηρόστρατος!
– Σήμερα, γίνεται διάσημος κανείς απλά με τον να υπάρχει, όταν καταφέρνει να το προβάλλει με τον σωστό τρόπο! Η διασημότητα ακολουθεί πια τον καθημερινό τρόπο ζωής μας και αυτός είναι εδώ και καιρό απαλλαγμένος από μεταφυσικές ανησυχίες. Σήμερα προβάλλουμε την ζωή που ζούμε, αυτή έχει αξία.
Ο Ηρόστρατος μουρμούρισε ένα ευχαριστώ και αποχώρησε. Στο σπίτι που γύρισε, άνοιξε και πάλι τον υπολογιστή. Πληκτρολόγησε και πάλι το όνομά του στο Google και πάνω πάνω βρήκε ένα καινούργιο κείμενο που είχε τίτλο:
“…Ο Ηρόστρατος περνά επιτέλους στη λήθη ή αλλιώς το θαυμαστό μπαούλο του Φερνάντο Πεσσόα…”
ξεκίνησε να διαβάζει…
—————————————————–