Ο Αχιλλέας μένει σπίτι

Είχε απαράμιλλη γενναιότητα, θάρρος και παλικαριά και το αίσθημα της τιμής υπερβολικά ανεπτυγμένο. Ολόκληρος ο Τρωικός πόλεμος εξαρτάται στην κυριολεξία από τα “καπρίτσια” του.

Η μη συμμετοχή του όταν θα θυμώσει με τον Αγαμέμνονα θα γείρει την πλάστιγγα υπέρ των Τρώων και η ανάμειξη του και πάλι θα φέρει την συντριβή τους, τον θάνατο του Έκτορα και τον αποκλεισμό τους μέσα στα τείχη της Τροίας.

Όμως το σημαντικότερο ίσως στοιχείο του χαρακτήρα του Αχιλλέα στην Ιλιάδα είναι η εμμονή του με την δόξα και την αιώνια αναγνώριση. Αν και γνωρίζει ότι θα πεθάνει, αδιαφορεί για το γεγονός αυτό και παραπονιέται στους θεούς για την ατίμωση που έχει υποστεί από τον Αγαμέμνονα με την αρπαγή της Βρισηίδας.

Η μητέρα του που προσπαθεί να τον προστατέψει, τον παροτρύνει να εγκαταλείψει την Τροία, να γυρίσει σπίτι του, όπου και μπορεί να ζήσει σαν βασιλιάς. Εκείνος όμως σταθερά έχει στο μυαλό του μονάχα την υστεροφημία του.

Η Ιλιάδα τελειώνει με τον θάνατο του Έκτορα και θα χρειαστεί να περιμένουμε την Οδύσσεια για να μάθουμε τόσο για την έκβαση του πολέμου, όσο και για την μοίρα του Αχιλλέα. Εκεί ο Οδυσσέας που κατεβαίνει στον Άδη για να συμβουλευτεί τον Τειρεσία θα συναντήσει τον νεκρό πια Αχιλλέα. Παραθέτω τον διάλογο των δυο αντρών μεταφρασμένο:

«- Αχιλλέα, κρίνω πως δεν υπάρχει άλλος σου ευτυχέστερος, ούτε από όσους έζησαν στο παρελθόν, μήτε από εκείνους που θα έρθουν στο μέλλον. Αφού, και ενόσω ζούσες, όλοι μας σε τιμούσαμε σαν να ᾽σουνα θεός, οι Αργείοι, αλλά κι εδώ που βρίσκεσαι με τους νεκρούς, μένει μεγάλη η δύναμή σου· γι᾽ αυτό, Αχιλλέα, μη θλίβεσαι και μην πικραίνεσαι πολύ στον θάνατό σου.

Σ᾽ αυτά τα λόγια μου εκείνος αμέσως ανταπάντησε μιλώντας:

– Μη θες να με παρηγορήσεις για τον θάνατό μου, Οδυσσέα γενναίε· θα προτιμούσα πάνω στη γη να ζούσα, κι ας ξενοδούλευα σε κάποιον, άκληρο πια που να μην έχει και μεγάλο βιος, παρά να είμαι ο άρχοντας στον κάτω κόσμο των νεκρών.»

Σε αυτό το σημείο ίσως και να έχουμε την μεγαλύτερη μεταστροφή των αξιών στα δύο Ομηρικά έπη. Ο Αχιλλέας που στην Ιλιάδα πέθανε για την υστεροφημία, στην Οδύσσεια θα προτιμούσε την κατώτερη μορφή ζωής ενός δούλου, από τον θάνατο.

Σκέφτομαι αν είχε γεννηθεί στην σύγχρονη εποχή ο Αχιλλέας, πως θα ήταν; Τι δουλειά θα έκανε; Θα ήταν ο Αχιλλέας της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας;

17 Απριλίου 2020, Μαδρίτη

Αφού περπάτησε γύρω στα 5 λεπτά μέσα στο τεράστιο σπίτι με τα πάνω από 100 δωμάτια, κατάφερε τελικά να βγει στον κήπο. Εκεί είχε φτιάξει ένα μικρό ποδοσφαιρικό γήπεδο για να μπορεί να προπονείται και μόνος του, χωρίς να χρειάζεται να κάνει μετακινήσεις.

Πριν μπει στο γήπεδο πέρασε από την πισίνα που ήταν ακριβώς δίπλα. Εκεί βρισκόταν ήδη η μάνα του. Χωρίς να την ακουμπήσει, πήρε μια καρέκλα και κάθισε σχετικά κοντά της, τηρώντας βέβαια τα μέτρα ασφαλείας.

– Μάνα τι κάνεις; Πως είσαι;

– Καλά αγόρι μου. Εσύ;

– Δεν μπορώ μάνα να κάθομαι έτσι άπραγος! Θέλω κάτι να κάνω, κάπως να συμβάλλω!

– Αχιλλέα, έγινες ποδοσφαιριστής, όχι ιατρός…πως να συμβάλλεις δηλαδή, τον μάλωσε τρυφερά η μάνα του.

Ο Αχιλλέας σηκώθηκε και περπάτησε περιμετρικά από την πισίνα και ξαναγύρισε στη θέση του.

– Μα ήταν ο μόνος τρόπος να έχω υστεροφημία στην σημερινή εποχή! Ξέρεις πολύ καλά ότι δεν το αποφάσισα αψήφιστα.

– Ξέρω, ξέρω, σήμερα ζούμε απαλλαγμένοι από μεταφυσικές ανησυχίες και όλα τα υπόλοιπα που σου είπε ο Ηρόστρατος.

– Στα έχω πει τόσες φορές! Σήμερα, γίνεται διάσημος κανείς απλά με το να υπάρχει, όταν καταφέρνει να το προβάλλει με τον σωστό τρόπο. Η διασημότητα ακολουθεί πια τον καθημερινό τρόπο ζωής μας και αυτός είναι εδώ και καιρό απαλλαγμένος από μεταφυσικές ανησυχίες. Σήμερα προβάλλουμε τη ζωή που ζούμε, αυτή έχει αξία.

– Δεν καταλαβαίνω γιατί δίνεις τόσο σημασία σε αυτόν τον μισότρελο, ξεχασμένο από όλους.

– Μπορώ να τον καταλάβω καλύτερα από όλους, Επιδίωξε το ίδιο πράγμα με μένα, από την αντίθετη πλευρά! Και εκείνος πέθανε για την υστεροφημία, και ας ήταν η αρνητική πλευρά της!

– Γιατί δεν κάνεις κάποια μεγάλη δωρεά σε κάποιο νοσοκομείο;

– Και να κάνω; Θα ξεχωρίσω έτσι; Είναι μια κίνηση, αλλά όχι αυτή που θα με ορίσει…

Ο Αχιλλέας σηκώθηκε πάλι και έκανε άλλον έναν περίπατο γύρω από την πισίνα. Γύρισε στη μητέρα του και της απευθύνθηκε και πάλι.

– Μάνα, θέλω να μιλήσω με τον συγγραφέα αυτού του κειμένου!

– Τι λες αγόρι μου, πως σου έρχονται αυτές οι τρελές ιδέες!

– Θεά είσαι, αν θες μπορείς να μου το κανονίσεις.

Στο σημείο αυτό και επειδή ήμουν ήδη πολύ περίεργος, βρέθηκα σε μια καρέκλα δίπλα του. Και μπορεί να μην είναι παρά μόνο ένα φανταστικό κείμενο και εγώ όμως φρόντισα να αποφύγω οποιαδήποτε επαφή και τήρησα σχολαστικά τα μέτρα ασφαλείας. Εξάλλου ποτέ δεν ξέρεις…

– Με ζήτησες Αχιλλέα;

– Θέλω να παρακολουθήσεις τον συλλογισμό μου και στο τέλος θα σου κάνω μια ερώτηση. Συμφωνείς;

– Ναι, ξεκίνα!

– Ο καπιταλισμός σήμερα, έχοντας σαν ύψιστο αγαθό την κατανάλωση, αξιολογεί ως υπέρτατη αξία την ζωή, γιατί χωρίς αυτήν είναι αδύνατη και η κατανάλωση.

– Δεν διαφωνώ ως εδώ.

– Ωραία! Άρα αν πια ζούμε μόνο για να προβάλλουμε την καθημερινότητά μας. Όλο αυτό δεν μοιάζει σαν μια γιορτή της ασημαντότητας;

– Μήπως η μητέρα σου έπρεπε να επικοινωνήσει με τον Κούντερα;

– Όχι αυτός δεν γράφει για μένα… εσύ γράφεις… Συνεχίζω λοιπόν. Αν είναι έτσι, μπορεί να υπάρξει ιδεώδες για το οποίο αξίζει να πεθάνουμε; Και μια δεύτερη σκέψη, μια τέτοια εποχή μπορεί να γεννήσει μεγάλα έργα τέχνης; Γιατί εγώ χωρίς τον Όμηρο θα είχα περάσει στη λήθη…Έχω μεγαλύτερη ανάγκη από μεγάλα έργα τέχνης από οποιονδήποτε άλλον…

– Ακόμα και αν σήμερα, δεν υπάρχει χώρος για μεγάλα έργα τέχνης, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα γεννηθούν πολλά τέτοια, που μπορεί, όπως εσύ που πέθανες για ένα μελλοντικό κοινό, να ψάξουν στο μέλλον για μια αναγνώριση.

– Τι θα με συμβούλευες να κάνω; Πως μπορώ να μείνω στην ιστορία σήμερα;

Τώρα ήταν η δική μου σειρά να σηκωθώ και να κάνω τον γύρω της πισίνας. Όταν γύρισα, τον κοίταξα με αποφασιστικότητα και είπα:

– Αχιλλέα, να μείνεις σπίτι!

– Και έτσι θα ξεχωρίσω;

– ‘Όχι, αλλά θα μου δώσεις ένα πολύ ωραίο τίτλο για το διήγημα μου γιατί θέλω να το ονομάσω ο Αχιλλέας μένει σπίτι.