Η γέννηση του έρωτα

Σύμφωνα με τον μύθο, όταν εκείνος χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα.

Για την καταγωγή και τους γονείς του θεού έρωτα τα πράγματα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρα, όμως πολλοί μύθοι τον σχετίζουν με την θεά Αφροδίτη.

Η Αφροδίτη δεν θεωρείται μόνο ως θεά της ομορφιάς, αλλά είναι και θεά του έρωτα, της σεξουαλικότητας, της ηδονής και της τεκνοποίησης.

Το πρώτο μεγάλο λογοτεχνικό έργο, στο οποίο ο έρωτας κάνει πολύ αισθητή την παρουσία του, είναι η τραγωδία του Σοφοκλή “Αντιγόνη”.

Στο ίσως πιο διάσημο απόσπασμα της Αντιγόνης σε ελεύθερη μετάφραση αναφέρεται:

“…Έρωτα ανίκητε στη μάχη. Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, συ που κυριαρχείς όπου κι αν πατήσεις, συ που ξενυχτάς τα κορίτσια με τα τρυφερά μάγουλα, που δρασκελάς πάν’ από θάλασσες και τρυπώνεις στους κήπους, κανείς δε γλυτώνει από ‘σε, μήτε Θεός μήτε θνητός. Όποιον αγγίξεις, τον παλαβώνεις…” (“…Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις…”)

Η Αντιγόνη είναι μια αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή, που παρουσιάστηκε πιθανότατα το 441 π.Χ.. Ο Σοφοκλής έγινε διάσημος για δύο άλλες τραγωδίες του, τον «Οιδίποδα Τύραννο» και τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ».

Ας γυρίσουμε όμως στην Αντιγόνη.

Η Αντιγόνη ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά που απέκτησε ο Οιδίποδας.

Οι δυο γιοι του θα έχουν μια φιλονικία για την εξουσία, όταν εκείνος αυτοεξορίστηκε και θα αλληλοσκοτωθούν.

Ο Κρέοντας, που θα αναλάβει στη συνέχεια την εξουσία, δίνει εντολή να μην ταφεί ο ένας από τους αδερφούς της Αντιγόνης, ο Πολυνείκης, ως προδότης.

Η Αντιγόνη αρνείται να υπακούσει και ανακοινώνει την απόφασή της να θάψει τον Πολυνείκη, σύμφωνα με τους θεϊκούς άγραφους νόμους που επιβάλλουν κανένα πτώμα να μην μένει άταφο, χωρίς νεκρικές τιμές.

Ύστερα από μια σειρά δραματικών γεγονότων η Αντιγόνη αυτοκτονεί.

Η Αντιγόνη εξυψώνει την οικογένεια και την τιμή πάνω από όλα και μένοντας πιστή σε αυτές τις αξίες αφαιρεί τη ζωή της.

Η Αντιγόνη ήταν αρραβωνιασμένη με τον γιο του Κρέοντα, τον Αίμονα, ο οποίος δεν αντέχει την απώλεια της γυναίκας που είναι ερωτευμένος και αυτοκτονεί με τη σειρά του.

Ο Αίμονας γίνεται έτσι ο πρώτος τραγικός ήρωας που αυτοκτονεί από έρωτα!

***Πώς πραγματικά γεννήθηκε ο έρωτας;

Η σεξουαλική πράξη πρέπει πάντα να συνδεόταν με ένα είδος έλξης ή χημείας. Ακόμα και οι άνθρωποι των σπηλαίων, που έσερναν από τα μαλλιά το θηλυκό στη σπηλιά, πρέπει να ένιωθαν κάποια έλξη.

Ο λόγος έδωσε διέξοδο στο να εκφράσουμε αυτή την έλξη, οπότε εύκολα μπορώ να συμπεράνω ότι ο έρωτας κατάγεται από την τέχνη του λόγου, δηλαδή είναι παιδί της Λογοτεχνίας.

Αν ο ένας από τους γονείς του έρωτα ήταν η Λογοτεχνία, ο άλλος ποιός ήταν;

***Ρωμαίος & Δον Κιχώτης

Ας μεταφερθούμε 500 περίπου χρόνια πριν την σημερινή εποχή και 2000 περίπου χρόνια μετά την Αντιγόνη και ας γνωρίσουμε δύο ακόμα λογοτεχνικούς ήρωες.

***Δον Κιχώτης

Ο Αλόνσο Κιχάδα είναι ένας απλός αγρότης που διαβάζει πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό.

Μια μέρα πιστεύοντας ότι και ο ίδιος είναι ιππότης παίρνει το όνομα Δον Κιχώτης και ξεκινάει να περιδιαβαίνει την Ισπανία αναζητώντας περιπέτειες που θα τον καταξιώσουν.

Μαζί του ένα κοκαλιάρικο άλογο, που του δίνει το όνομα Ροσινάντε και ο πιστός σύντροφός του Σάντσο Πάντσα, που ήταν αρχικά γείτονάς του και πείστηκε να τον ακολουθήσει ελπίζοντας ως αντάλλαγμα σε μερίδιο από ένα νησί!

Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια νεαρή γειτόνισσά του, που από μόνος του την ονομάζει Δουλτσινέα και προσπαθεί να την σώσει, γιατί έχει πείσει τον εαυτό του ότι βρίσκεται κάτω από την επήρεια μαγικών!

Ο ιππότης Δον Κιχώτης σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου επιχειρεί ανδραγαθήματα για να φανεί αντάξιος του έρωτά του για την Δουλτσινέα, που όλα αυτά τα αγνοεί εντελώς.

Φυσικά ο Δον Κιχώτης αποτυγχάνει πάντα, αλλά με πείσμα προσπαθεί ξανά και ξανά.

Ένας ήρωας με την καρδιά και την ψυχή ενός παιδιού και όλα τα “ιπποτικά ιδανικά”.

Αφελής κι ονειροπόλος, σε βαθμό να φαντάζεται ανύπαρκτους κινδύνους, αλλά και αμετανόητα ρομαντικός και ασυμβίβαστος.

Στον Δον Κιχώτη θα βρεις αν κοιτάξεις προσεκτικά σχεδόν όλες τις πλάνες του έρωτα. Αποδίδει στο αντικείμενο του έρωτά του φανταστικές ιδιότητες (όπως κάνουμε όλοι) , ο έρωτάς του τον κάνει τυφλό απέναντι στην πραγματικότητα (όπως μας κάνει όλους), θέλει να κερδίσει τον θαυμασμό του έρωτά του (όπως επιδιώκουμε όλοι) και κάθε τρέλα στο όνομα του έρωτα όσο παράλογη και αν είναι δικαιολογείται εκ των προτέρων (όπως την δικαιολογούμε και εμείς).

Ο παράξενος αυτός ιππότης, με την παλιά μεταλλική πολεμική στολή κυνηγώντας ανεμόμυλους. δικαιώνει σήμερα κάθε τρέλα που θα γίνει στο όνομα του έρωτα.

***Ρωμαίος και Ιουλιέτα

Στο έργο αυτό ο Shakespeare στήνει το σκηνικό του απόλυτου έρωτα. Ποτέ πριν ή μετά το “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” δεν έχουμε μια τόσο απόλυτη και ξεκάθαρη νίκη του έρωτα.

Έναν έρωτα που αποδείχτηκε ανώτερος από την καταγωγή και την κοινωνική θέση των εραστών. Έναν έρωτα που αποδείχτηκε ανώτερος από την τιμή και την κοινωνική κατακραυγή.

Έναν έρωτα που αποδείχτηκε ανώτερος από τη ζωή και τον θάνατο.

Ας δούμε την ιστορία λίγο πιο αναλυτικά:

Το έργο διαδραματίζεται στη Βερόνα. Εκεί δύο οικογένειες, οι Μοντέγοι και οι Καπουλέτοι, μοιράζονται μια προαιώνια έχθρα.

O Ρωμαίος (αρχοντόπουλο των Μοντέγων), στην αρχή της ιστορίας μας, είναι ερωτευμένος με την Ροζαλίνα και η Ιουλιέτα (αρχοντοπούλα των Καπουλέτων) προορίζεται από την οικογένειά της να παντρευτεί τον Πάρη, που παρουσιάζεται ως ο ιδανικός γαμπρός.

Σε μια γιορτή που έχει πάει ο Ρωμαίος, με ενδεχόμενο να συναντήσει την Ροζαλίνα, θα γνωρίσει την Ιουλιέτα και θα ερωτευτούν κεραυνοβόλα, χωρίς να γνωρίζουν τίποτε ο ένας για τον άλλον.

Οι δύο ερωτευμένοι, από την πρώτη στιγμή, ζουν ο ένας για τον άλλον. Ο Ρωμαίος ξεχνά εντελώς τον παλιό του έρωτα και υπάρχει μόνο για εκείνη και η Ιουλιέτα αδιαφορεί εντελώς για τον ιδανικό γαμπρό και ζει μόνο για αυτόν!

Ακόμα και όταν μαθαίνουν ότι οι οικογένειές τους μοιράζονται άσβεστο μίσος, ο έρωτας που βιώνουν είναι πάνω από τις οικογένειες, την καταγωγή και την κοινωνική τους θέση.

Την επόμενη μέρα της γνωριμίας τους θα παντρευτούν κρυφά από όλους. Ο ιερέας Λαυρέντιος συμφωνεί να τους παντρέψει, ελπίζοντας ότι ο γάμος θα φέρει το τέλος της έχθρας.

Την ίδια ημέρα του γάμου, ο ξάδερφος της Ιουλιέτας, ο Τυβάλτος, θα συναντήσει τον Ρωμαίο και θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο, προσβάλλοντας και ασκώντας βία, να τον ωθήσει σε μονομαχία.

Ο Ρωμαίος, βάζοντας τον έρωτά του πάνω από την τιμή και την κοινωνική κατακραυγή, θα ανεχτεί όλες τις προσβολές.

Όμως, κατά τη διάρκεια της συμπλοκής, ο Μερκούτιος, φίλος του Ρωμαίου, σκοτώνεται από τον Τυβάλτο την ώρα που ο Ρωμαίος προσπαθεί να τους χωρίσει. Ο Ρωμαίος, στη συνέχεια, σκοτώνει τον Τυβάλτο, που έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την εξορία του από τη Βερόνα.

Ο Ρωμαίος, πριν φύγει, περνά τη νύχτα μαζί με την Ιουλιέτα. Η Ιουλιέτα κάνει έρωτα και δίνεται ολοκληρωτικά στον Ρωμαίο, παρόλο που ξέρει ότι εκείνος έχει δολοφονήσει τον ξάδερφό της!

Ο πατέρας της Ιουλιέτας, χωρίς να γνωρίζει για τον κρυφό γάμο των δύο νέων, αποφασίζει να την παντρέψει με τον Πάρη.

Η Ιουλιέτα αρνείται και ο πατέρας της απειλεί να την αποκηρύξει.

Στη συνέχεια επισκέπτεται τον ιερέα Λαυρέντιο για βοήθεια. Εκείνος συμβουλεύει την Ιουλιέτα να πάρει ένα δηλητήριο, που θα την κάνει να φαίνεται νεκρή για 42 ώρες. Ταυτόχρονα στέλνει ένα γράμμα στον Ρωμαίο, που του εξηγεί το σχέδιο.

Η Ιουλιέτα παίρνει το δηλητήριο τη νύχτα πριν τον γάμο με τον Πάρη. Όμως ο αγγελιοφόρος δεν φτάνει ποτέ στον Ρωμαίο!

Ο Ρωμαίος πιστεύοντας ότι η Ιουλιέτα πέθανε, πηγαίνει στην κρύπτη των Καπουλέτων. Εκεί εξυψώνοντας τον έρωτα πάνω από τη ζωή και τον θάνατο πίνει το δηλητήριο.

Λίγο αργότερα η Ιουλιέτα ξυπνά και ανακαλύπτει ότι ο Ρωμαίος είναι νεκρός. Η ζωή ούτε γι’ αυτή έχει πια αξία και η Ιουλιέτα χωρίς δισταγμό θα βάλει και αυτή, με τη σειρά της, τον έρωτα πάνω από τον θάνατο και αυτοκτονεί με το μαχαίρι του Ρωμαίου.

***Συλλογικό Ασυνείδητο

Ο Jung ορίζει το συλλογικό ασυνείδητο ως εξής :

“…Η περιοχή της ψυχής που είναι άπειρα αρχαιότερη από την προσωπική ζωή του ατόμου. Φαίνεται …ότι περιέχει ορισμένα σχέδια, τα αρχέτυπα, που είναι κοινά για όλη την ανθρωπότητα…”

Το αρχέτυπο του θεού έρωτα, λοιπόν, βρίσκεται στα δυο μεγάλα αυτά λογοτεχνικά έργα.

Ο “Δον Κιχώτης” και ο “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” και ας μην τα έχει διαβάσει η συντριπτική πλειοψηφία σήμερα, έχουν διαμορφώσει το συλλογικό ασυνείδητο του έρωτα.

***Ο χαμένος γονιός

Φτάσαμε στο τέλος του κειμένου και λείπει ακόμα ο δεύτερος γονέας του θεού έρωτα!

Σχετικά εύκολα καταλήξαμε ότι είναι παιδί της λογοτεχνίας.

Στα τρία μεγάλα λογοτεχνικά έργα που αναλύσαμε υπάρχει ένα κοινό στοιχείο, ο Αίμονας αυτοκτονεί, ο Ρωμαίος αυτοκτονεί, ο Δον Κιχώτης πεθαίνει, κανείς δεν πετυχαίνει, κανείς δεν ολοκληρώνει…

“…Γιατί ο έρωτας είναι παιδί της λογοτεχνίας και του ανεκπλήρωτου….”